Kopan Kafasından Tekrar Vücut Üreten Deniz Salyangozu
Kopan Kafasından Tekrar Vücut Üreten Deniz Salyangozu – Kendini yenileyebilen canlılar konusuna kertenkele ve deniz yıldızlarından aşinayız. Çeşitli canlılarda fizyolojik ve onarımsal olmak üzere çeşitli rejenerasyonlar görülüyor. Fakat rejenere kabiliyeti yüksek olarak bildiğimiz kertenkeleler kopan kafalarından yeni bir vücut üretemiyorlar. Genel olarak görülen rejenerasyonlar; belirli bir uzvun tekrardan gelişimine yönelik. Kopan kafasından yeniden vücut üretebilen deniz salyangozu ise oldukça nadide bir örnek diyebiliriz.
Deniz salyangozlarının kopan kafaları yaşamaya devam ediyor ve bir süre sonra yeniden vücut oluşumu gerçekleşiyor. Küresel çapta takip edilen bir dergi olan Current Biology, geçtiğimiz günlerde bu konu hakkında yapılan bir araştırmayı yayınladı. Yapılan araştırmaya göre; deniz salyangozları, kafalarının vücutlarından ayrılmasından birkaç saat sonra tekrardan besin kaynakları algleri yemeye başlıyor. Davranışları uzun süre boyunca izlenen deniz salyangozlarından üçte birinin tekrardan vücut üretmeye başladığı görülüyor. Rejenerasyon yapabilen canlılar konusunda birçok örnek vardır. Fakat deniz salyangozunun bu kabiliyeti hayli ilgi çekici. İncelenen deniz salyangozları, kalp başta olmak üzere kritik organları tekrardan üretebiliyor. Ayrıca, bu durum deniz salyangozlarında görülen ilk örnek olma niteliğini de taşıyor.
Kopan Kafasından Tekrar Vücut Üreten Deniz Salyangozu
Deniz Salyangozu Nasıl Rejenerasyon Yapabiliyor?
Uzuvlarını yenilen hayvanlar rejenerasyon yapabilen hayvanlar şeklinde adlanır. Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu konuda çok sayıda örneğe sahibiz. Uzuv yenilemenin gerçekleşmesini sağlayan rejenerasyon; fizyolojik ve onarımsal olmak üzere iki farklı başlık altında incelenmektedir.
Fizyolojik rejenerasyon; normal yaşam süresinde sürekli bir şekilde devam eden hücre yenilenmesidir. İnsanların tırnağının sürekli uzaması, epitel doku ve kan hücrelerinin yenilenmesi, kuşlarda tüy yenilenmesi, memeli canlılarda kıl, geyiklerde yaşa bağlı olarak boynuz değişimi; fizyolojik rejenerasyon için en iyi örneklerdir.
Onarımsal rejenerasyon ise vücudun yaralanmalar ya da vejetatif üreme gibi nedenlerle kaybedilen kısımlarının tekrar üretilmesidir. Yani fizyolojik rejenerasyonla kıyaslama yapıldığında çok daha kompleks bir durumdur denilebilir. Örneğin; amfibiler, eklembacaklılar ve balıklar özellikle de erken dönemlerde vücutlarının bazı uzuvlarını yenilenebiliyor. Neredeyse hepimizin biyoloji dersinden hatırlayabileceği; kertenkelenin kuyruk yenilemesi de bir onarımsal rejenerasyon örneğidir.
Yeniden vücut oluşturacak türden rejenerasyonalar olduğunu da görüyoruz. Örneğin, bir solucanı kestiğinizde her iki parçanın da tekrardan büyüdüğünü görebilirsiniz. Fakat solucanlar kalpsiz canlılar. Yani, deniz salyangozları gibi kompleks bir yapıya sahip değiller. Dolayısıyla vücut üretimi görülse de deniz salyangozlarındaki kadar şaşırtıcı bir durum değil.
Deniz Salyangozu Rejenerasyon Süreci
Kendini yenileyen canlılar literatürüne giriş yapan deniz salyangozlarının kafa ve vücutlarının ayrılması birkaç saat sürebiliyor. Uzmanlar bunun nedeninin yırtıcıların yaptığı saldırıların; başın ayrılmasına yardımcı olabileceği şeklinde değerlendiriyor. Diğer yandan deniz salyangozlarının vücutlarında biriken parazitlerden kurtulmak içinde ayrıldıkları yönünde fikirler mevcut. Vücutlarını atan bazı deniz salyangozlarında aşırı parazitlenme vardır. Bu da söz konusu varsayımı kuvvetli bir hale getiriyor.
Baş ve vücudunu ayıran salyangozlarda kafa bölgesinin hemen arkasında bir oluk bulunduğu gözlemlendi. Bu oluğun; baş ve vücudun ayrılmasında oldukça etkili olduğu düşünülüyor. Yani; deniz salyangozlarının fizyolojik yapıları da ayrılmaya oldukça müsait. Rejenerasyon yapan canlılar da genel olarak fizyolojik uyumun varlığı konusunda örnekler vardır.
Baştan ayrılan vücutlar, uzun süre boyunca kendiliğinden hareket etmeye devam ediyor. Fakat başta görülen vücut üretimi; vücudun baş üretmesi şeklinde görülmüyor. Baştan ayrılan vücut, zamanla cansızlaşıyor ve yok oluyor.
Uzmanlar; deniz salyangozlarına bu kabiliyeti kazandıran şeyin kloroplast olduğunu tahmin ediyor. Söz konusu kloroplastların; deniz salyangozlarına yeşil rengi kazandırdığı zaten var olan bir durum. Son olarak varsayımlara göre ise kloroplast, deniz salyangozları üzerinde gelişmiş üreme etkisi yaratıyor. Gelişmiş üreme kabiliyetinin temel nedeni ise kloroplastla birlikte ortaya çıkan enerji artışı şeklinde yorumlanıyor.
