Nobel Tarihinde İlklerin Yaşanmasına Sebep Olan: Crispr Cas9
Nobel Tarihinde İlklerin Yaşanmasına Sebep Olan: Crispr Cas9 – Geçtiğimiz günlerde Nobel ödülleri sahiplerine verildi. Nobel tarihinde ilk defa iki kadına ödül verildi. Verilen ödül de yine Nobel tarihinde bir ilk olarak 8 yıl önce yapılan bir keşfe verildi.
2020 Nobel Kimya ödülü Emmanuelle Charpentier ve Jennifer A. Doudna’ya verildi. Genom düzenleme metodunu geliştiren bu iki değerli bilim insanı adlarını tarihe yazdırdılar. Aslında bir nevi geleceğe de diyebiliriz. Çünkü buldukları genom düzenleme metodu sayesinde geleceği değiştirebilme umudu var.
Nobel Tarihinde İlklerin Yaşanmasına Sebep Olan: Crispr Cas9
Geleceği değiştirme ,genetik hastalıkları ortadan kaldırma umudu olan genom düzenleme metodu tam olarak ne biraz bunu inceleyelim.
Genom Düzenleme Metodu
Genom düzenleme, bir organizmanın DNA’sında belirli değişiklikler yapmak için kullanılan bir yöntemdir. Bir enzim DNA’yı belirli bir dizilimden keser ve orası hücre tarafından onarılırken dizilim üzerinde değişiklik ya da “düzenleme” yapılır. Kısaca genom düzenleme metodunun açıklaması bu şekilde. İnsanlığı birçok genetik hastalıktan kurtarabilecek bir metot. Hatta hep söylenen saç rengim annemden ya da göz rengimi babamdan almışım gibi klasik terimler genom düzenleme metodu sayesinde değiştirilebilir. Çünkü bunlar sadece renkle ilgili genetik kodlar. Bunların değiştirilebileceği aslında geçtiğimiz yıl Çin’de gerçekleştirilen bir proje demek ne kadar doğru olur bilemiyorum, hastalıklara karşı dirençli genetiği değiştirilmiş bebekler dünyaya geldi.
Tartışmalara yol açan bu olaydan sonra bunu gerçekleştiren doktor Çin hükümeti tarafından hapse atıldı.Fakat bu proje ne kadar tartışmalara yol açmış olsa da insanlığın merak duygusunu kabarttı. Evet projeye korkunç bir felaket olarak bakan taraflar da var. Fakat böyle bir proje sayesinde belki de insanlığın tanışmak ve direnmek zorunda kalmayacağı birçok genetik hastalık daha ortaya çıkmadan yok da edilebilir.
Crispr Cas9
Crispr Cas9 aslında bir makas genomları ayıran yani kesen bir makas. Crispr ismi de bu tekniği geliştirerek ödül alan bilim insanlarından biri olan Emmanuelle Charpentier tarafından konulmuş.
Hikaye şu şekilde Emmanuelle Charpentier çalışmalarını Fransa’da değil başka hatta çoğumuzun tahmin bile edemeyeceği bir ülkede yapıyor.İsveç’in kuzeyindeki Umea Üniversitesinde .Bu bölge kutba en yakın olan bölgelerden biri.
Emmanuelle Charpentier ilk gittiğinde üniversiteye doğru yürürken her kara basışında şu sesi duyuyor’’crisp,crisp’’Crispr ismi de buradan geliyor .Ve Emmanuelle Charpentier tüm çalışmalarını kar sesinin ilham vermesi burada gerçekleştiriyor. Ve Crispr yani genom makası ses benzerliğinden dolayı buradan geliyor. Crisp ,crisp ,kırt ,kırt.
Ödülü alan takım arkadaşı Jennifer A. Doudna ise rüyasında Adolf Hitler’in Crispr teknolojisi ile ilgili sorularına yanıt veriyor ve dehşete kapılıyor. Çünkü Adolf Hitler zamanında ‘’üstün ırk,saf ırk’’ geliştirmek konusunda zamanında bilim insanlarına korkunç deneyler yaptırmıştı. Yapılan bu deneyler milyonlarca insanın hayatına mal olmuştu. Jennifer Doudna‘nın böyle bir rüya görmesi biraz düşündürücü.
Mükemmel İnsan Yapılabilir Mi?
Mükemmel bir insan yapmak ne kadar mümkün olabilir? Şu anlık evet yada hayır demek bence mümkün değil .Çünkü insan çok karmaşık bir canlı. Daha önce de bahsettiğimiz gibi tasarlanmış bebekleri dünyaya getirmek için yumurta, sperm ve embriyoda değişiklik yapılabiliyor. Yapılan bu değişiklikler gelecek nesillere de aktarılabiliyor.
Fakat hala insan genomuyla ilgili bilmediğimiz bir çok şey var. İlk genom düzenleme çalışmalarında hastalıklara sebep olan mutasyonlar düzeltilecek. Peki ya daha sonra? Bunlar hala tartışılması ve açıklanması gereken konular. Bundan sonraki süreçte genom düzenlemesinin sonuçları çok da çarpıcı olacağa benziyor. Çünkü yanlış insanlar tarafından kullanıldığında insanlığa felaket getirebilecek bir metottan bahsediyoruz.
Gelecekte bazı mutasyonlar, hastalıklar bizler tarafından tasarlanmış olacak. Saç rengimiz, göz rengimiz gibi genetik sayılan özelliklerimiz ebeveynlerimiz ya da bilim insanları tarafından tasarlanmış olacak , hatta doğal seçilim diye bir kavram kalmayacak belki de. Daha önce de bahsettiğimiz gibi tartışılması gereken birçok detay var bu konuda. Fakat insanlık için genom düzenlemesi metoduyla yeni bir çağa adım attığını söyleyebiliriz.
