İş Yapış Şekilleri Nelere Mal Olabilir? General Motors’dan Fuyao’ya
İş Yapış Şekilleri Nelere Mal Olabilir? General Motors’dan Fuyao’ya – Netflix’te 2019 yılında yayınlanan Amerikan Fabrikası belgeseli bence iki farklı kültürün çatışmasını en iyi anlatan yapımlardan. General Motors Ohio fabrikasının 2008 ekonomik krizinde kapanmasıyla beraber tüm çalışanlar işsiz kalır. Ve yerle bir olan ekonomik sistem de gelirleri sıfırlanan insanlara birkaç yıl sonra Çinli bir şirket tekrar umut ve bir gelecek vaat eder.
2016 yılında Çinli Fuyao Glass kurucusu Cao Dewang Ohio ‘daki GM fabrikasına 500 milyon dolarlık bir yatırım yaparak fabrikayı yeniden açtı. Fakat açılması ve eski GM çalışanlarının çalışmaya başlamasıyla beraber kültürler arası iş yapış şekilleri ve çatışmalar baş gösterir. Belgesel hem modern çalışma hayatına hem de iş güvenliği ve işçi hakları alanındaki farklılıklara dikkat çekiyor.
İş Yapış Şekilleri Nelere Mal Olabilir?
Bu yapımda ilk defa eski ABD Başkanı Barack Obama ve eşi Michelle Obama’nın kurduğu Higher Ground Productions film şirketinin ilk filmi.
General Motors Neden İflas Bayrağı Çekti?
İlk olarak GM ‘nin kuruluş aşamalarına bakalım.1908 yılında ABD ‘de kurulan otomotiv devi GM 77 yıl boyunca bu unvanını sürdürmüştür. Ta ki 2008 yılında mali kriz şirketi vuruncaya kadar unvanını bu süreçte Toyota ‘ya kaptırmıştır. Özellikle 1920 ve 1930’lu yıllarda “her keseye, her amaca uygun araç” stratejisiyle gelişmesini sürdürdü. Alman Opel ve İngiliz Vauxhall’ın hisselerini 1920’li yıllarda alan ve araçlarını ABD dışında satmaya başlayan şirket, hızla gelişmeye devam etmiştir. Şirket en büyük sıçramasını 2. Dünya Savaşı sonrasında yapmıştır.
GM, 1953 yılında sadece dünyanın en büyük otomotiv şirketi değil, aynı zamanda dünyanın en büyük şirketiydi. GM, bu dönemde ABD’de otomotiv piyasasının yüzde 50’sinden fazlasını kontrol ediyordu.
1970’li yıllara gelindiğinde tüm dünyada baş gösteren petrol krizi nedeniyle ABD otomotiv sektörünün GM otomobillerine kıyasla daha küçük ve az yakıt tüketen Japon araçlarına yönelmesine sebep oldu. GM 1996 yılında ilk elektrikli otomobili olan EV1 ‘i üretti fakat piyasada istediği miktarda talep toplayamayınca 2003 yılında bu otomobilin üretimini durdurdu.
GM ‘nin şansı bu sefer arazi araçlarından yana döndü. Ve bir süre arazi araçlarına olan yatırımın karlı olduğunu düşünen ABD’liler için vazgeçilmez hale geldi. Fakat 2008 yılında petrol fiyatlarının fırlamasıyla beraber bu araçların piyasa talebi de düştü. Yavaş yavaş iflasa doğru yol alan GM şirketi ABD hükümetinden 20 milyon dolar civarında yardım aldı. Fakat aldığı yardımlar iflasını engelleyemedi ve başta belgesele konu olan Ohio ‘daki fabrikası olmak üzere birçok fabrikasını kapattı.
Farklı Tutumlar Aynı Amaca Hizmet Edebiliyor Mu?
Belgesel GM ‘un kapanmasından sonra insanların yani çalışanların yaşamlarına değinerek başlıyor. Fragmanı izlediğinizde bile belgeselin değinmek istediklerini anlayabiliyorsunuz. Benim en çok dikkatimi çeken cümle şu olmuştu eski bir GM çalışanından duyduğum ‘’bu süreçte orta sınıfa yükselmek için her şeyi yaptım. ’’cümlesi aslında gelir düzeylerindeki adaletsizliği gözler önüne serer şekilde söylenmiş.
Belgeselde 2 kültür arasındaki çalışma ve işçi hakları konusundaki farklılıklar çok güzel ve çarpıcı bir şekilde sergilenmiş. Amerikan işçi sınıfının kuralları ve Çin işçi sınıfının sürekli olarak kuralsız ve yaşamlarını hiçe sayarcasına çalışmaları normal hayatta olan karşılaştığımız şeyler aslında ama bunları izlediğimizde gerçekten şaşırıyoruz. Çin yöneticilerinin fabrikayı Çin’deki gibi yönetmeye çalışma biçimleri tepki topluyor. ABD çalışanlarının kuralları dile getirmesi ve haklarını savunmaları çoğu noktada çatışmalara yol açıyor. Özellikle ABD’li çalışanların sendikalaşma çabaları ve Çin çalışma disiplininde sendikalaşmanın tamamen karşı çıkılmış bir hareket olması olayların büyümesine yol açıyor. Kültürel farklıklar bazı noktalarda da çalışanlar için bir motivasyon kaynağı oluyor. Belgeselde Çin’den gelen bir çalışanın ABD ‘li olan bir çalışanla arkadaşlığı , iki farklı kültürde yaşamış olan ve sadece anlatılanlardan ibaret şekilde birbirlerini kelimenin tam anlamıyla damgaladıklarının ne kadar yanlış oluğunu anlamalarına sebep oluyor.
Yavaş yavaş birbirlerini anlamaya çalışmaları ve yönetim biçimini oturtmaya başlamaları fakat fabrikanın otomasyona geçmesi tekrar aynı sorunların yaşanacağı hakkında ipucu verir nitelikte. Belgesel hem iki kültür arasındaki yaşam farklıklarını hem de gelir adaletsizliğini anlamamız için mükemmel bir yapım olmuş. Kesinlikle izlemenizi tavsiye ederim.
