İnsan Evrimi Hız Mı Kazanıyor?
İnsan Evrimi Hız Mı Kazanıyor? – Pek çok insan evrimin binlerce veya milyonlarca yıl gerektirdiğini düşünür, ancak biyologlar bunun hızlı olabileceğini bilir. Şimdi, genomik devrim sayesinde, araştırmacılar, evrimi eylemde işaretleyen popülasyon düzeyindeki genetik değişimleri takip edebiliyorlar ve bunu yaşayan insanlarda yapıyorlar.
İnsan Evrimi Hız Mı Kazanıyor?
Avrupa’da yapılan Genomların Biyolojisi toplantısında sunulan iki çalışma, genomlarımızın yüzyıllar veya on yıllar boyunca nasıl değiştiğini, İngilizlerin Roma döneminden bu yana nasıl daha uzun ve son nesilde bir genin etkisinin nasıl olduğunu gösteriyor. Columbia Üniversitesi’nde evrimsel biyolog olan Molly Przeworski, “Evrimi , devam ederken izlemek heyecan verici,” diyor. Araştırmalar, insan genomunun yeni koşullara ince ama anlamlı yollarla nasıl hızla tepki verdiğini gösteriyor.
Evrimsel biyologlar uzun süredir yeni mutasyonların yeni özellikler oluşturmadaki rolü üzerinde yoğunlaştılar. Fakat yeni bir mutasyon ortaya çıktığında, bir popülasyona yayılması gerekir. Her insan, her bir genin iki kopyasını taşır, ancak kopyalar bireyler içinde ve arasında farklılık gösterebilir. Bir kopyadaki mutasyonlar yüksekliği artırabilir; başka bir kopya veya aleldekiler onu azaltabilir.
Araştırmalarını sürdüren biyologlar, insanlarda tek bir gen tarafından değil, yüzlerce gendeki küçük değişikliklerle kontrol edilen özelliklerde seçilimi de tespit etti. Bunlar arasında boy, bebeklerde baş çevresi ve kadınlarda kalça ölçüsü vardır – bu bebeklerin doğumunda çok önemlidir. Araştırma ekibi, 4 milyondan fazla DNA farklılığını çevreleyen tekillerin yoğunluğuna bakarak, son bin yılda genomda üç özelliğin tümü için seçimin gerçekleştiğini keşfetti. Araştırmaya göre, insan evriminin son 250 yılda daha da hızlandığı ve artık anatomik olarak net bir şekilde gözlenebilir değişimlere sahip olduğu ortaya çıktı.
Damarlar ve Dişler
Ortaya konan araştırmada özellikle damarlarda yaşanan değişimin önemine değinen biyologlar, embriyo iken oluşan “ortanca damar” veya “medyan damar” olarak bilinen bir damarın kol boyunca gelişmesi; embriyo 8 haftalıkken büyük çoğunlukla yok olmasına dikkat çekiyor. Yapılan araştırmalar, 1880’li yıllarda insanların sadece %10’nunda bulunan bu damar, doğumdan sonra da vücutta olmaya devam ettiğini gösteriyordu. Radyal damar ve ulnar damarın arasındaki medyan damarın görevi bileğe daha fazla kan taşıyarak görev yapıyor. Adelaide Üniversitesi ve Flinders Üniversitesi ortak çalışmasında 20. Yüzyılda yaşamış 51-101 yaş aralığındaki 80 kadavrada yaptıkları incelemelerde medyan damarın görülme oranının % 38.1’e çıktığını gösterdi. Kısacası, araştırmaların medyan damarlı insan sayısının 2100 yılına kadar büyük bir çoğunlukta bu damarın varlığı netleşecek.
20 yaş dişleri aslında evrimin bir diğer ayrıntısı olarak dikkat çekiyor. Evrimsel bir atık olarak kabul edilen 20 yaş dişleri, aslında körelmiş bir organ örneğidir. Bir diğer körelmiş organ olan apandis organı da meyve ve sebzelerle beslenen atalarımızdan kalan organlardır. 20 yaş dişler, meyvecil bir beslenmeden etçil beslenmeye geçiş sonrası beynin büyümesi ile birlikte, körelmiş ve yok olmaya başlamıştır. Apandis de beslenme alışkanlıkları ile bağlı olarak körelmiştir.
Tüm bu değişimler ister çevresel faktörler olsun, ister yaşamsal alışkanlıklar gibi faktörler olsun evrim hızla devam ediyor.
