Reklam Dünyasını Kasıp Kavuran Feminist Rüzgarlar
Feminizm pazarlama alanında esrarengiz yükselişini sürdürüyor. Beyonce’un kendi tabiriyle “Feminist Uyanış” yaşadığı “Flawless” isimli şarkısında, Nijeryalı yazar Chimomanda Ngazi Adichie’nin “Hepimiz feminist olmalıyız!” konuşmasından alıntılara yer vermesi ve MTV ödül törenindeki konserinde kocaman bir ”FEMINIST” yazısının önünde sahne almasının üzerinden sadece 4 yıl geçti. Toplumların her anlamda kadınlara pozitif ayrımcılık için çabaları aşikar, ancak sanıyoruz ki esas farkındalık feminizmin; erkek düşmanlığı değil kadın ve erkeklerin eşit haklara sahip olduğunun ayrımına tam olarak varılması ile olacak.
Artık reklam ve pazarlama alanında da feminist mesajları görmek mümkün ve feminizm geldiğimiz noktada bir pazarlama argümanı olarak bir şeyleri satmak için kullanılıyor. Tabii ki bu bir gelişme mi yoksa trajedi mi biraz da ona odaklanmamız gerekiyor.
@ceyms
Feminizm sanılanın aksine oldukça komplike bir kavram. Hele son zamanlarda üzerinde durulan “Kesişimsel Feminizm” çoğumuza yabancı bir ifade. Anılanın aksine yeni moda bir feminizm akımından çok daha fazlası. Örneklemek gerekirse beyaz bir kadın cinsiyeti nedeniyle cezalandırılabilirken, ırkı ile avantajlı bir konumdadır. Siyah bir kadın ise hem cinsiyeti hem ırkı nedeni ile dezavantajlı durumda iken, Latin bir lezbiyen hem etnisitesi, hem cinsiyeti, hem de cinsel yönelimi nedeniyle ayrımcılığa uğrar. Yani kısacası eğer, beyaz ırkın feministliği ve kesişimsel feminizm arasındaki farkı bilmiyorsanız kesinlikle beyaz bir ırktan geliyorsunuzdur. Kesişimsellikte; ayrıcalıklar, politika ve diğer tüm kavramlar temel haklara farklı yaklaşımlar sunar. Yine de geldiğimiz noktada, feminizmin tema olarak pazarlama ve reklamlarda kullanılma eğilimi müşterilerin bu konudaki beklentilerini göstermekte ki bu da çok çok iyi bir gelişme. Daha da güzeli; içinde bulunduğumuz çağda en seksi pazarlama tekniği olan her şekilde satmıyor ama feminist çağrışım taşıyanların satılma ihtimali de hızla artıyor.
Reklamcıların kadınlara çok da hoş davranmadığı uzun bir yoldan yürüyerek bu günlere geldik. Kadının uzun yıllar hangi tür reklamlarda ne amaçla kullanıldığı hepimizce malum… Yine de bu süreçte feminist adımları kulaklarda çınlayan pek çok başarılı reklam da hafızalarımızda yer etmedi değil.
İşte onlardan bazıları…
1) Yapabiliriz! (Westinghouse 1943)
@wikimedia
Bu bir işe alım kampanyası değil elbette ancak 2. Dünya Savaşı sonrasında kadınları Westinghouse’da çalışmaya motive eden bir poster. Bundan birkaç yıl sonra keşfedilinceye kadar etkisi çok da fark edilemedi. Görsel dünyanın feminist ikonlarından biri olmayı başardıysa da yaratıcısının çıkış noktası pek de bu değildi sanırız.
2) Kızlar Da Başarabilir (Sport England 2015)
Spor ve feminizm dengesi zaman içinde pek de yerli yerine oturmayı başaramamış bir kavram ne yazık ki. Zaman içerisinde müsabakaların ödülleri, sponsorlukların dağıtım dengesi ve hatta medyada yer alma oranları kadınlara spor konusunda çok da cömert olunmadığının bir kanıtı. İşte bu gerçeklerin yanında ” Kızlar da başarabilir” temalı bu film kadınları her türlü yargılama, fiziksel aşağılama, utanç ya da estetik kaygılara karşın spor yapma konusunda destekleme amaçlı bir yapım.
3) Oylar Kadınlara
@pbs.twimg
Bu görsel yapıldığında amaç maalesef kadınların siyasetteki varlığına dikkat çekmek değildi ancak poster 1909 ‘da kadınların seçme hakkını savunan bir gazete reklamı olarak tasarlanmıştı. Bu kampanya sonrası gazete her hafta 40.000 adet satış rakamına ulaştı. Kadınların elegant günlük hayatlarına yönelik feminen yayınların yanında oldukça büyük bir başarıydı bu.
4) Uzun Zamandır Bunu Bekledik (Virginia Slims 1968)
Virginia Slims 1960’larda cinsel devrime ve kadın hareketlerine hitaben yeni bir ürün ve kampanya ile sadece kadın tüketiciyi hedef alan bir sigara üretti. Oldukça dikkat çekici ama sonuç veren kampanya 60 ve 70’lerin feminizme bakış açısının da kilit hareketi oldu. Ve markanın uzun yıllar farklı formlarda karşımıza çıkan reklamları en etkili feminist kampanyaların başında yer aldı.
5) Auto-Complete (UN Woman, 2013)
Bu kampanya 9 Mart 2013’te Google da kadınlarla ilgili yapılan araştırmaların Google tarafından otomatik olarak tamamlanmış hallerini gösteriyor. Tarihin yeniliği ve yakınlığı göz önüne alındığında ise bu konuda hala gidilecek çok yok olduğunu net bir şekilde gözler önüne seriyor.
6) Lego – 1981
Bugünün pembeye bulanmış kız oyuncakları fırtınasında The Huffington Post’un 1981 Lego reklamları ve 2012 arasındaki farkı gösterdiği viral, ilgi odağı olmayı başardı. Bu da oyuncaklardaki cinsiyetçiliğin zaman içinde geldiği noktanın, dünyadaki eşitlikçi yaklaşım için mutlaka ele alınması gerekli bir mesele olduğunu bizlere bir kez daha gösterdi.
7) Evolution (Dove, 2006)
Dove’un Evolution kampanyası 2006 yılına damga vuran reklamlardan biriydi. Reklam güzellik standartlarının yaklaşılması imkansız çıtasını bir modele kuliste yapılan ultra makyajla ifade etmeyi başardı. Birçok ödül alan reklam kadınların günümüz dünyasında güzellik eksenli yaşamlarına ne kadar etki etti tartışılır ancak feminist reklam kampanyalarına ilham kaynağı olduğu kesin.
Tüm bunlardan yola çıkarak, her başarılı erkeğin arkasındaki kadın olmakla değil, erkeklerle aynı sırada kendi başarılarımızla övünebildiğimiz ve sadece kadınların haklarını değil, insanca yaşamları konuşabildiğimiz günlerin yakın olması dileklerimizle….
Hazır kadın demişken, eşit şartlardan aynı sıralarda olmaktan bahsetmişken bu duruma emsal oluşturacak iş kadınlarını ele aldığımız Türkiye’de Pazarlamanın En Başarılı 3 Kadını! yazımızın da ilginizi çekeceğini düşünüyoruz.
