Planlı Eskitme – “Neden En Yenisini İsteriz?”
Planlı Eskitme – “Neden En Yenisini İsteriz?” – Hiç düşündünüz mü, neden annelerimizin babalarımızın gençlik kıyafetleri ilk günkü haliyle yesyeni dururken geçen ay aldığımız pantolonun rengi solar ya da bir cihaz bozulduğunda tamir ettirmek için ödediğimiz ücret neden yeni cihaz fiyatından sadece biraz ucuzdur ? Bu ve bunun gibi soruların cevabı “Planlı Eskitme “de saklıdır.
Planlı Eskitme – “Neden En Yenisini İsteriz?”
Planlı eskitme, bir ürünün zamanla demode, kullanışsız ya da kötü gibi gözükmesini sağlayan stratejilerin adıdır. Bu stratejiler çok çeşitli olmakla birlikte, birkaçı şunlardır:
- Tamir edilmesinin engellenmesi
- Demode olduğunun hissettirilmesi
- Yazılım güncellemeleriyle daha az kullanışlı hale getirilmesi
- Belirlenen kullanım ömrüne göre tasarım
Farkında olmadan planlı eskitme örnekleriyle günlük hayatımızda sıklıkla karşılaşıyoruz. Peki planlı eskitmenin çevrenizdeki yansımaları nelerdir ?
Planlı Eskitme Telefon Bataryaları
Son yıllarda üretilen cep telefonu, laptop vb. cihaz bataryalarının, eski modellerden farklı olarak kullanıcı tarafından ulaşılamaz olduğunu biliyoruz. Bunun sebebi olarak cihazın inceliğinin arttırılması, suya karşı dayanıklılık ya da olası hasarların önlenmesi gösterilebilir. Ancak bu da planlı eskitmenin bir örneğidir. Tamir işinin servise bırakılması ve yüksek maliyeti insanları yeni cihaz almaya yönlendiren bir etmendir.
Çoraplar
Bu hepimizin bildiği kaçmasıyla meşhur renk renk ve çeşitli incelikteki naylon çoraplar da planlı eskitmeye birer örnek. Bu çoraplar ilk üretildiklerinde o kadar dayanıklıydı ki reklamlarında çorapla bir arabayı çekerek bunu gösterirlerdi. Başlangıçta talep çoktu ve firmalar buna yetişmekte zorlanıyordu. Fakat tabii ki bu kadar dayanıklı bir ürün üretmek kârlı değildi. Sonuç olarak ürünleri gittikçe dayanıksızlaştı ve çabucak kullanılamaz hale gelen çoraplar ortaya çıktı.
Yazılım Güncellemeleri
Uygulamalar güncellemelerini yeni donanım özelliklerine uygun olarak yaparlar bu sebeple zamanla eski cihazlarda uygulama desteklenmez ya da kullanışlılığı azalır. Bazı yazılım firmaları ise eski sürüm cihazlar için daha fazla yeni güncelleme yapmaz ya da oluşacak sorunlar için desteklerini kısıtlar. Bu da hepimizi en yeni ve en güncel olanı satın almaya/kullanmaya iter.
Planlı Eskitmenin Yararları
Planlı eskitme başta tüketici dostu olmayan bir uygulama gibi görülebilir. Ancak planlı eskitmenin bir çok yararı da vardır.
- Firmaları yeni ürün üretmek için araştırma faaliyetlerini yapmaya iter. Böylece teknolojinin çok kısa periyotlarda gelişmesi sağlanır.
- Üreticiler için her zaman kazanç ve endüstrilerini devam ettirebilmek için gerekli kazancı elde etmelerini sağlar.
- Kısa bir zamanda firmalar yeni teknoloji ve ürünler hakkında deneyim ve bilgiye sahip olurlar. Örneğin 2010 yılındaki nerdeyse hiç diyebileceğimiz akıllı telefon sayısına karşılık, hepimiz NASA’nın ilk ay görevinde kullandığı bilgisayardan daha gelişmiş telefonlara sahip olduk. Bu değişim ise 10 yıldan daha kısa sürdü.
Planlı Eskitmenin Zararları
Her stratejide olduğu gibi planlı eskitme metotlarının da yararlarının yanında zararları da vardır.
- Bu strateji, bizleri ömrünü doldurmamış eski ürünü atıp yenisini almaya teşvik eder. Bu sebeple kısa sürede ve değişen oranlarda çevre kirliliğinin artmasına sebep olur.
- Sürekli artan yeni ürün talebine yetişebilmek için üreticilerin doğal kaynakları kullanımının artmasına neden olur. Bu da doğal dengenin bozulmasını hızlandırarak, çevreye negatif etki eder.
- Bir çok tüketici ,özellikle yüksek değerli ürünlerde, sürekli yeni ürün alımlarından hoşlanmaz. Bu tür müşteriler de alışverişte tercihlerini uzun ömürlü olandan yana kullanırlar ya da ürünün kullanımını tamamıyla bırakırlar. Bu da hem üretici hem de tüketici için olumsuz etki demektir.
Tüketici Olarak Ne Yapmalıyız ?
Bir ürünü yenisiyle değiştirmek fikri aklımıza geldiğinde kendimize sormamız gereken iki şey var: Bu gerçekten eskidi mi ve yenisi gerekli mi, yoksa sadece eskimiş olduğu algısına mı kapıldık? Bunun analizini iyi yapmalı ve ona göre hareket etmeliyiz. Aynı zamanda planlı eskitmenin bir ‘oyun’ olduğu fikrinden ziyade diğer bir çok pazarlama stratejisinden sadece biri olduğunu bilerek tüketim davranışlarımıza yön vermek de önemlidir.
2020’nin Dijital Pazarlama Trendleri hakkında bilmeniz gerekenler için yazımızı okuyabilirsiniz.
