Kötü Alışkanlıklar Kolayca Bırakılabilir!
Hepimizin belli başlı alışkanlıkları vardır: İyi alışkanlıklar ya da kötü alışkanlıklar. Kimimiz evden işe sürekli aynı yolu kullanır, kimimiz akşam eve geldiğinde çay eşliğinde kitap okumaya bayılır. Bu alışkanlıklar hayatımızın bir parçasıdır.
Peki, alışkanlık ne demektir?
Alışkanlık, öğrenilen ve neredeyse bilinçsiz yapılacak kadar tekrarlanan rutin hareketlere denir. Örneğin kahvaltıda iki şekerli çay içmeniz veya yatmadan önce kitap okumanız sizin alışkanlıklarınızdır. Davranışlarınızın %50’sini bu düzenli olarak yaptığınız hareketler oluşturur.
Yatmadan önce diş fırçalamak gibi iyi alışkanlıklarınız olabileceği gibi yemekten sonra sigara içmek gibi “kötü alışkanlıklar”ınız da olabilir. Kimi alışkanlıklar sizi başarıya ve mutluluğa götürebileceği gibi kimileri de kişisel hayatınızı olumsuz etkileyebilir.
Peki, biz bu “kötü alışkanlıklar”ımızdan nasıl kurtuluruz?
Oregon Üniversitesi Nörobilim Laboratuvarı Müdürü Elliot Berkman, alışkanlıklarınızı nasıl elde ediyorsanız onlardan o şekilde kurtulabileceğinizi söylüyor: Pratik ve Tekrar. Ne kadar çok tekrar ederseniz alışkanlıklarınızdan kurtulmanız o kadar hızlı olacaktır. Tabii ki çok kolay bir süreç değil fakat belli taktikler uygulayarak işinizi biraz olsun kolaylaştırabilirsiniz. Nereden başlamanız gerektiğini bilmiyorsanız aşağıdaki yolları deneyebilirsiniz.
Stres seviyenizi kontrol altında tutun.
@caio_triana
Çoğu alışkanlık beynimizin dopamin yani keyif sistemi ile alakalıdır. Dopaminin başlıca işlevi beynimizin ödül sistemini aktifleştirmektir. “Ödüllendirici bir davranışta” bulunduğumuzda bundan keyif almamızı sağlayan dopamin salgısı artar ve böylece o davranışı tekrarlamak isteriz. Çoğu kötü alışkanlığımızın başlıca nedeni budur. Örneğin şeker ve sigara gibi maddeler vücudumuzdaki dopamin miktarını arttıran maddelerdir. Bu sebeple stresli olduğumuz durumlarda “ödüllendirici bir aktivite” yapmak isteriz ve bu maddelere başvururuz. Beynimizin kontrol mekanizması stresli durumlarla başa çıkmak konusunda yeterli olmadığı zamanlarda bir çözüm yolu arar ve en kısa çözüm dopamin salgısını arttırmaktır. Stresli olduğumuz her an sigara içiyorsak beyin stresin çözümü olarak sigara içmeyi algılayacaktır ve bu bir yerden sonra alışkanlığa dönüşecektir. Sigara içmek veya şeker tüketmek yerine stres seviyenizi düşürmek için egzersiz yapmayı ya da daha fazla uyumayı deneyebilirsiniz. Meditasyon ve nefes alma teknikleri de stres seviyenizi minimumda tutmakta işe yaracaktır.
Doğru yaklaşımı edinin.
Bazı insanlar bir alışkanlıktan kurtulmayı “bir anda bırakarak” başarırken bazıları “azaltarak gitmeyi” tercih ederler. Sizin için doğru yolu seçmek en önemlisidir. Eğer motivasyonunuza güveniyorsanız kendinizi en başından sağlam bir şekilde şartlayın ve geri adım atmayın. Fakat başarısız olacağınızdan korkuyorsanız zamanla azaltarak gitmeyi deneyebilirsiniz. Her gün için belirli hedefler koyarak yavaş fakat emin adımlarla ilerleyin. Birkaç gün içinde göreceksiniz ki ilk koyduğunuz hedeften çok daha ileridesiniz. Kendinizi bu şekilde motive ederek en sonunda bırakmak istediğiniz alışkanlığınızdan kurtulabilirsiniz.
“Kötü alışkanlıklar”ınızı iyileriyle değiştirin.
@loyaldetermined
Kötü alışkanlığınızdan kurtulmak istiyorsanız onu daha iyi bir alışkanlıkla değiştirmek güzel bir fikir olabilir. Berkman’a göre bir davranışı bir anda yapmayı bırakmak zor olabilir, çözüm olarak bunun yerine başka bir şey yapmayı deneyebilirsiniz. Örneğin sigarayı bırakmak istiyorsanız ve canınız her sigara istediğinde kendinizi içmemeye zorluyorsanız bu işe yaramayacaktır. Çünkü sigara içmemeyi düşündüğünüzde bile aklınıza “sigara” gelecektir. Bunun yerine örneğin sakız çiğnemeyi deneyebilirsiniz. Böylece beyniniz daha pozitif ve sağlam bir aktiviteye odaklanacaktır ve aklınıza sigara gelmeyecektir. Benzer şekilde bir alkolikseniz canınız her alkol çektiğinde su içmeyi deneyebilirsiniz. Böylece zamanla kötü alışkanlığınızı daha iyi bir alışkanlıkla değiştirerek ondan kurtulabilirsiniz.
Alışkanlıklarınızı tetikleyen şeylere dikkat edin.
Elliot Berkman’a göre alışkanlıklar üç aşamada oluşur : Tetikleme, tekrar ve ödül. Tetikleyiciler sizi bu davranışa iten başlıca nedendir. Örneğin şeker bağımlısı bir insan için tatlı menüsü bir tetikleyici olabilir veya sigara içen biri için iş araları birer tetikleyicidir. Sizi tetikleyebilecek yani kötü alışkanlığınızı aklınıza getirebilecek şeyleri önceden belirleyin ve onlardan uzak durun. Örnek vermek gerekirse alkol bağımlısı biriyseniz barların önünden geçmemeye dikkat edebilirsiniz veya sigara bağımlısıysanız evdeki küllüklerden kurtulabilirsiniz. Tetikleyicilerinizi bilirseniz kötü alışkanlığınızı bitirmeniz çok daha kolaylaşacaktır.
Başkalarını dahil edin.
@rawpixel
Muhtemelen “kötü alışkanlıklar”ından kurtulmak isteyen tek kişi siz değilsiniz. Aynı alışkanlığı bırakmak isteyen başka insanlar bulabilir ve onlarla iletişime geçebilirsiniz. Böylece zorlandığınız zamanlarda birbirinize destek olarak motivasyonunuzu sağlayabilir, gelişmelerinizi paylaşarak birbirinizin özgüvenini arttırabilirsiniz. Tek başınıza olmaktansa birkaç kişiyle beraber olursanız alışkanlığınızı bırakma konusunda daha emin adımlarla ilerleyebilirsiniz.
Kötü bir alışkanlıktan kurtulmak zor olabilir. Fakat imkansız değil! Unutmayın, o alışkanlığı ilk başta nasıl elde ettiyseniz aynı şekilde bırakabilirsiniz. Çeşitli yollar deneyerek bilinçli bir plan dahilinde ilerlerseniz alışkanlığınızı bırakmanız daha kolay olacaktır. Kararlı olun, kendi motivasyonunuzu bulun ve asla ödün vermeyin. En sonunda kararlılığınızın meyvelerini alarak kötü alışkanlığınızdan kurtulacaksınız.
Genel anlamda yaşam kalitenizi yükselteceğini düşündüğümüz için kaleme aldığımız Hayatınıza Işık Saçacak 7 Psikolojik Kural yazımızı da okumanızı öneririz.
