Kıtalar İsimlerini Nereden Almıştır?
Kıtalar İsimlerini Nereden Almıştır? – Hiç bir yerin ismini kimin verdiğini ya da o ismin nereden geldiğini merak ettiniz mi? Eğer cevabınız evetse sizde bizden birisiniz! Biz şehirlerin, semtlerin, hatta ve hatta apartmanların isimlerinin nereden geldiğini ve arkasında yatan hikayelere bayılıyoruz. Ama bu sefer daha büyük bir konseptten bahsedeceğiz: Kıtalar!
İnsanlar dünyayı düzenlemenin ve onu düzgün fenomenlere bölmenin düzinelerce farklı yolunu buldular. Ancak, en makro düzeyde bile bu her zaman işe yaramaz. Kıtalar bunun en önemli kanıtıdır. Binlerce yıldır tam olarak kaç kıta olduğu büyük ölçüde değişti. Bugün bile coğrafyacılar hala bunun üzerinde tartışıyorlar. Sorun, kıtanın neyin olup olmadığına karar veren düzinelerce faktör olmasıdır. Bunlar kültürel ve dilsel faktörlerden nehirler, dağlar ve vadiler gibi tamamen coğrafi özelliklere kadar değişebilir.
Kıtalar İsimlerini Nereden Almıştır?
Kuzey ve Güney Amerika, İkinci Dünya Savaşına kadar genellikle bir kıta olarak anılırdı. Birçok coğrafyacı Asya ve Avrupa’yı sadece Avrasya olarak adlandırır. Hatta Afrika, Asya ve Avrupa’nın Afro-Avrasya olarak bilinen bir kıta olduğuna dair bazı radikal görüşler vardır. Kıtanın ne olduğu ve olmadığı sorusunun net bir cevabı yok. Ancak bu yazı için yedi kıta sistemini ele alacağız; Avrupa, Asya, Afrika, Kuzey Amerika, Güney Amerika, Avustralya ve Antarktika. Haydi başlayalım!
Kuzey ve Güney Amerika
Amerika isminin nereden geldiği gerçekten büyük bir karmaşadır. Bildiğimiz birkaç şeyden bir tanesi bu kıtanın isimlerinin sömürge döneminden geldiği. Amerika’ya ilk ayak basan olmasa da, Kristof Kolomb yine de kıtayı keşfeden kişiydi. Ancak Kolomb farklı bir kıta keşfettiğinin farkında bile değildi. İşte buna meydan okuyan ilk adamlardan biri, toprakların ayrı bir kıta olduğunu savunan İtalyan bir kaşif ve haritacı olan Amerigo Vespucci idi. Nihayetinde ayrı bir kara parçası olduğu kanıtlandığında Vespucci’nin ismi kabul gördü.
Avustralya
“Bilinmeyen güney toprağı” anlamına gelen, Terra Austrailis Incognita, ilk olarak Tyre Marinus tarafından MS 2. yüzyılda önerilmiştir. Bu dev kıta 1500’lerde haritalarda yer almaya başlamıştı, ancak henüz kimse gidip gerçekte görmemişti.
Antarktika’nın bu isme daha uygun olduğunu düşünsek de, Avrupalılar tarafından Avustralya’nın keşfi sırasında Antarktika’nın varlığından kimsenin haberi yoktu. Hollandalılar, ilk olarak 17. yüzyılda kuzey, batı ve güneydeki kıyılarda gezinmiş ve buraya bölgeye oldukça yaratıcı olan “New Holland” ismini vermişlerdir.
Bununla birlikte, Terra Austrailis Incognita fikri yaygındı. Bu, İngiliz kaşif Matthew Finders’ın 1803’te Avustralya’yı önermesine yola açmıştı. Böylece Avustralya ismi kalıcı oldu.
Antarktika – Kıtalar İsimlerini Nereden Almıştır?
Avustralya’ya güneydeki bilinmeyen toprak diyerek oldukça erken davranan Avrupalılar iş Antarktika’ya gelince daha da yaratıcı olmaya başladılar. Antarktika teknik olarak Avustralya olarak adlandırılmalıydı, ancak kıtaya zaten isim verildiği için, yeni bir kıtaya ihtiyaç vardı.
Uzmanlar oldukça uzun bir süre bu işte kafa yordular. Antarktika, ‘kuzeyin tersi’ veya ‘ifadenin tersi’ anlamına gelen Yunan antarkitte‘sinden seçildi. (Anti – Arctic)
Afrika – Africa
Adların kökenlerinden bahsederken kara kıta Afrika kadar zor bir örnek daha yoktur. Ona atfedilen isimlerin çoğu Afrika dışında yaşayan insanlar tarafından verilmiştir. En yaygın teoriler, bu ismin Yunan aphrike’den geldiğini öne sürüyor. “Soğuk ve korku” anlamına gelen Phike, a ön ekiyle tersine çevrilir. Aphrike “soğuk algınlığı ve korku” olarak veya daha geniş terimlerle “sıcak ve hoş” anlamına gelir.
İsmin diğer versiyonları, belirli bir insana atıfta bulunan Roman Afri’den geldiğini öne sürüyor. Aynı şey, orada karşılaşılan yerli bir halk olan ‘libu ülkesi’ anlamına gelen Libya adıyla da yapılmıştır.
Başka bir isimlendirme de Sanskrit apara kelimesinden gelir. Apara, ’Sonra gelen’ veya ‘batıya’ anlamında kullanılmıştır. Afrika ismi alternatif olarak, “doğum yeri” veya “anavatan” anlamına gelen Mısır afri-ika‘dan gelmiş olabilir. Bu teorinin daha önceki bir versiyonu, bunun genel anlamda “insanlığın annesi” anlamına gelen alke-bulan kelimesinden geldiğini öne sürüyor.
Asya – Kıtalar İsimlerini Nereden Almıştır?
Asya hakkında da tek bir somut teori bulunmuyor. Ancak en popülerlerinden biri, onun geniş bir şekilde “doğu” veya “yükselmek için dışarı çıkmak” anlamına gelen Semitik Akad asu’dan geldiğidir. Esasen, Asya Mezopotamya’nın doğusunda olduğu için asu‘nun da tanımlayıcı bir isim olduğu öne sürülmektedir. asu’nun ‘güneşin doğduğu topraklar’a benzer bir şey, erebu‘nun ise’ güneşin battığı toprak ‘anlamına gelebileceği iddia ediliyor. Bununla birlikte, tek teori bu değildir. Pek çok kişi ismin, başlangıçta çok sayıda Yunan şehrinin bulunduğu Ege Denizi’nin doğu yakasını yöneten Yunan aσία‘dan geldiğini öne sürüyor. Kıtanın geri kalanı Yunanlılar için ortak bir bilgi haline geldikçe, adın basitçe doğuya doğru genişlediği iddia ediliyor.
Avrupa
“Avrupa” adına ilişkin ilk teori Antik Yunancadan geliyor. “Geniş” anlamına gelen eurys kelimesi ve “yüz” veya “göz” anlamına gelen ops, modern “Avrupa” kelimemizin bir yaklaşımını oluşturmak için bir araya gelmiştir. Bunun, Yunan gemilerinin güvertelerinden görüldüğü şekliyle Avrupa kıtasının genişliğine verilen bir isim olduğu tahmin ediliyor. Geniş kıyı şeridi, muhtemelen Yunanlılar tarafından kendisine verilen adı etkilemişti.
Bununla birlikte, 3.000 Oceanid’den biri olan Europa’nın adının potansiyel olarak alındığını söyleyen başka bir Yunan kökenli teori daha vardır. Yunanlılar genellikle yerel tanrıçaları panteonlarına yerleştirirler. Europa’nın da Yunanlıların karşılaştığı Avrupalılar tarafından tapılan bir toprak tanrıçası olabileceği düşüncesi vardır.
Son olarak, bazıları bunun Eski Mezopotamya’da konuşulan ve ‘gün batımı’ anlamına gelen erebu kelimesinden türetilen Semitik Akadca’dan gelebileceğini öne sürmüştür. Avrupa, Eski Mezopotamya’nın batısında olduğu için, isim tanımlayıcı olarak doğrudur. Ancak Avrupa’nın kökü olarak erebu‘nun güvenilirliğini artıran, kelimenin başka kıta isimleriyle olan ilişkisidir.
