Gönüllü Sandık Müşahitliği Nedir? Nasıl Olunur?
Ülke olarak sıkı şekilde takip ettiğimiz seçim öncesi ve sonrası süreçte en çok duyduğumuz ifade gönüllü müşahitlik oldu. Müşahitlik ve gönüllü olarak yapabileceğiniz bu görevin detaylarını sizler için derledik. İşte gönüllü sandık müşahitliği yapmak için bilmeniz gereken bazı detaylar.
Sandık Müşahitliği Nedir?
Müşahit, seçimlerde gözlemcilik veya denetleyicilik yapan kişiye verilen addır. Müşahitlerin görevi, seçimlerin dürüst, şeffaf ve adil bir şekilde yapılmasını sağlamak adına sandıkların güvenliğini sağlamaktır. Müşahitlik resmi bir görev değildir. Gönüllülük esasına dayalıdır. Bir partinin veya sosyal organizasyon gruplarının gönüllü bir görevlisi olan müşahitler bu görevden para almazlar.
Müşahitlerin görevleri arasında seçim sandıklarını denetleme, oy sayımını izleme yer alıyor. Seçmenlerin kimliklerini doğrulama, seçim usullerine uygunluğu gözetme de dahildir. Seçmenlerin iradesinin doğru şekilde yansıtılmasını garanti etme ve seçim sonuçlarını kaydetme işlemleri bulunmaktadır. Ayrıca seçim sürecinde herhangi bir usulsüzlük veya hile girişimini de tespit edip bunları rapor edebilirler.
Müşahit, tasnif ve tutanakların tutulması, sandık kurulunun oluşturulması ve oy kullanma işlemlerini takip eder. Gerek görülen yerlerde itiraz eder. Oy kullanma işlemlerini takip etme ve sandık güvenliğini sağlama görevini üstlenen müşahitler, seçim güvenliğinden en sorumlu kişilerdir.
Seçimlerde müşahitler, siyasi partiler, sivil toplum kuruluşları veya bağımsız gözlemciler tarafından atanabilirler. Fakat siyasi partilerin ve bağımsız adayların belirleyip İlçe Seçim Kurulu’na sundukları liste üzerinden kura ile seçilirler. Kura sırası esas alınarak, ilk önce asil, sonra da yedek üyeler belirlenir. Gönüllü müşahitlerin seçim günü görev yapabilmeleri için bir siyasi parti onaylı ‘Müşahit Görev Belgesi’ne sahip olmaları gerekir. Yüksek Seçim Kurulu’ndaki yetkililerin yaptığı açıklamaya göre, sandık başında görev alacak kişiler altı asil üyeden oluşur. Ayrıca her asil üyenin bir tane de yedek üyesi bulunmaktadır. Sandık kurulu ise başkanlık, müşahitlik ve gözlemcilik görevlerini üstlenen kişilerden oluşur. Sandık kuruluna başkanlık eden kişi göreve gelmediği takdirde, kamu görevlileri içinden belirlenen üye başkanlık eder. Eğer ki bu üye bulunmazsa, kurula en yaşlı üye başkanlık eder.
Askeri Ceza Kanunu’nun 3. maddesine göre,
Sivil memurlar dahil askeri şahıslar, TBMM üyeleri, zabıta amir ve memurları, seçim adayları ve idare amirleri sandık kurullarına görevli olarak seçilemez.
Sandık çevresinde düzeni sağlama görevi sandık kurulu başkanına aittir. Sandığın bulunduğu bina ile çevresinin güvenliğini bina sorumlusunun görevidir. İlçe seçim kurulunun denetimi ile birlikte sandık kurulu, sandığın konulacağı yeri kararlaştırır. Ek olarak sandık kurulu, seçmenin oyunu özgür ve gizlice verebilmesini göz önünde bulundurarak sandığın konulacağı yeri belirler.
Gönüllü sandık müşahitliği yapabilmek için başvurabileceğiniz sosyal kuruluşların listesini ve detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.
OY VE ÖTESİ
8 arkadaşın oluşturduğu Oy ve Ötesi topluluğu şu anda binlerce gönüllü ile yola devam ediyor. Bakış açılarını kendi ifadeleri ile şu şekilde açıklıyorlar:
‘’Türkiye’de katılımcı demokrasi anlayışının yerleşmesine yönelik projeler yapmak ve bunu yaparken toplumun farklı kesimlerinden, farklı inanç ve görüşlere sahip kişileri bir araya getirerek, tek bir amaç uğruna çalışılmasını sağlamak.’’
Bu bağlantı üzerinden gönüllü sandık müşahitliği için form doldurabilirsiniz. Takipçilerine hem kendi internet siteleri hem de sosyal medya platformlarından ulaşıyorlar. Aynı zamanda ekip, podcast yayınları ile seslerini daha çok kişiye ulaştırmayı hedefliyor. Gönüllü olanlara öncelikle eğitimler vererek donanımlarını artırıyorlar. Ek olarak sadece seçim dönemlerinde değil demokrasi bilinci için konferanslar da veriyorlar.
TÜRKİYE GÖNÜLLÜLERİ
”Vatandaş kimi isterse onu iş başına getirir. Millet ne derse o olur! Demokratik seçimler kağıt üstünde böyle bir şey. Ama gerçekte neler olabileceğini hepimiz biliyoruz. Biz, ülkeye adaleti getirebilmek için önce “seçimde adaleti sağlamak” gerektiğini bildiğimiz için bir aradayız. Adil ve güvenilir bir seçimi gerçekleştirmeyi; bütün siyasi farklılıkların ötesine geçen bir büyük dava olarak görüyoruz. Bizim için bu bir Türkiye Davası’dır.” misyonu ile yola devam eden kuruluş her seçimde gönüllülük esasına dayanarak seçimlerde görev alıyor.
Hem yurt içinde hem de yurt dışında gönüllü müşahitlerle çalışmalar yapmaktadırlar. Ayrıca ekiplerine katılan herkese ücretsiz eğitimler vermektedirler. Gönüllülük sürecini 4 ana aşamada tamamlıyorlar. Bu aşamalar; gönüllü kaydı, değerlendirme, merkez tarafından teyit araması ve görevlendirme olarak ayrılıyor.
SEÇİM GÜVENLİĞİ PLATFORMU
Kendilerini, ”Temel hedefimiz, yaklaşan seçimlerde sandığa gidecek olan ve hangi partiye oy verirse versin her seçmenin oyunun kullandığı gibi çıkması, seçimin adaletli bir şekilde, güvenlikle sonuçlanmasıdır. Yaklaşık 60 milyon seçmenin her birinin isteği olduğuna inandığımız bu hedefe ulaşmak için bir araya geldik.” şeklinde tanıtıyorlar.
Sosyal medya hesaplarından yaptıkları paylaşımlarla toplumdaki farkındalığı artırmayı hedefliyorlar. Eğer ki ilgilenirseniz iletişim sayfalarından kayıt oluşturarak topluluğa dahil olabilirsiniz.
ADİL SEÇİM İÇİN SEÇİM GÜVENLİĞİ PLATFORMU
”Adil Seçim İçin Seçim Güvenliği Platformu olarak; seçimlerin adil ve eşit koşullarda yapılması için, içinde bulunduğumuz seçim süreci, seçim günü ve seçim sonrasında, başta bu seçim kanunu ile ortaya çıkacak sorunlar ve zaten var olan sorunların çözümüne dönük bir yurttaş seferberliği yaklaşımıyla hareket edeceğiz. Seçmenlerin seçime katılımını artıracak önlemleri ortaya koymaya, kamuoyu ve siyasi partilerle veri paylaşımı başta olmak üzere iş birliğini geliştirmeye, sandıklara giren oyun aynı şekilde çıktığı, sonuçta halkın iradesinin sandığa yansıdığı bir seçim için kararlılıkla çalışmaya devam edeceğiz.” yaklaşımını benimseyen sivil toplum örgütleri tarafından oluşturulan bir platformdur.
Adil Seçim İçin Seçim Güvenliği Platformu’nda şu STK’lar yer alıyor; DİSK / KESK / TMMOB / TTB / SODEV / Alevi Bektaşi Federasyonu / Eşit Haklar İçin İzleme Derneği / Hak İnisiyatifi Derneği / İnsan Hakları Derneği / Mülkiyeliler Birliği / ODTÜ Mezunları Derneği / Anıtpark Forum / Anti Kapitalist Müslümanlar / Demokrasi İçin Birlik / Doğu ve Güneydoğu Dernekleri Platformu / Hak ve Adalet Platformu / Seçim 2023 Yerel Medya Koordinasyonu / Sensiz Olmaz Hareketi / Yurttaş Girişimi
Birçok sivil toplum kuruluşunun oluşturduğu bu platforma kayıt olmak için dahil olan örgütlerle iletişime geçebilirsiniz.
İNSAN HAKLARI DERNEĞİ
İnsan Hakları Derneği, içlerinde tutuklu, hükümlü yakınları, yazar, gazeteci, hekim, hukukçu, mimar, mühendis ve akademisyenlerin yer aldığı çeşitli meslek gruplarına mensup 98 insan hakları savunucusu tarafından kurulmuştur.
”Kurucular, 12 Eylül 1980’de yapılan askeri darbenin ardından siyasi parti, dernek ve sendikaların kapatılması, başta anayasa olmak üzere temel hak ve özgürlüklerle ilgili yasaların iptal edilmesi, toplum üzerindeki baskıcı otoriter uygulamaların yoğunlaşması, gözaltında ve cezaevlerinde işkence ve kötü muamelelerin had safhaya ulaşması nedeniyle oluşan ağır tahribatın giderilmesine ve toplumun duyarlı olmasına katkıda bulunmak fikriyle harekete geçti. Derneğin kuruluş amacı “İnsan hak ve özgürlükleri konusunda çalışmalar yapmak” şeklinde formüle edildi.” ifadeleriyle kendi sitelerinde kuruluş amaçlarını açıklıyorlar.
EŞİT HAKLAR İÇİN İZLEME DERNEĞİ (ESHİD)
”Çalışmalarımızda; seçim izleme, adalet erişim, barışçıl toplantı ve gösteri hakkı, ırk, etnik köken, inanç veya dine dayalı ayrımcılık, insan hakları savunucularının güçlendirilmesi konularına odaklanıyoruz. İnsan hak ve özgürlükleri temelli çalışmalarımızı; ortak paylaşım ağlarının güçlenmesine katkı sunarak ve sivil toplum örgütleriyle dayanışma içerisinde sürdürmeyi hedefliyoruz.” diyerek kendilerini ifade eden ESHİD izleme, savunuculuk ve destek odaklı faaliyetler gerçekleştiriyor.
”Türkiye’de evsizler, kadınlar, engelliler, LGBTİ’ler, etnik kökeni/dini inancı farklı olanlar, okuma yazma ve Türkçe bilmeyenler, yaşlılar, sığınma ve bakım evlerinde kalanlar seçme ve seçilme hakkından eşit fırsatlarla yararlanamamaktadır.” şeklinde açıklama yapan topluluğa iletişim sayfası üzerinden kaydolabilirsiniz.
Ertelenen seçim süreciyle ilgili oylarınızı ve geleceğinizi güven altına almak sizin elinizde. Bu sebeple gönüllü sandık müşahitliği yapma düşünceniz var ise yazımızdaki toplulukları değerlendirebilirsiniz. Aynı zamanda bahsi geçen platformların eğitimlerinden de ücretsiz bir şekilde faydalanabilirsiniz.
