Tarihin En Farklı Birleşik Devletler Seçimi: Reagan vs. Mondale
Tarihin En Farklı Birleşik Devletler Seçimi: Reagan vs. Mondale – Birleşik Devletler başkanlık seçimleri çoğu zaman ilginç karşılaşmalara ve ateşli tartışmalara sahne olmuştur. Ağırlıkta bir iktidar partisi olmadığı için seçimlerde genelde hangi partinin başkanının seçileceği çok kestirilemez. Ki tarihte Demokratlar ile Cumhuriyetçiler birçok kez yer değiştirerek Birleşik Devletler Başkanı seçmiştir.
Tarihin En Farklı Birleşik Devletler Seçimi: Reagan vs. Mondale
İşte biz de bu yazımızda oldukça ilginç bir başkanlık yarışını sizlere anlatacağız: 1984 Seçimleri, Reagan vs. Mondale. Peki bu neden ilginç? Çünkü Reagan bu seçimde 50 eyaletten 49 ‘unu kazanarak aşağıda gördüğünüz haritayı ortaya çıkardı. Peki bu nasıl oldu? Reagan fazla mı iyiydi? Yoksa Mondale gereken güveni sağlayamıyor muydu? Haydi gelin bu soruların cevaplarına birlikte bakalım!
1980 Seçimleri: Reagan vs. Carter
1980’deki ilk başkanlık yarışında Reagan, ikinci dönemi için yarışan Jimmy Carter’ın karşısındaydı. İran rehine krizinin ve ülke içindeki kötüleşen ekonominin yardımıyla Reagan, büyük bir farkla seçimi kazandı. Peki bunu tam olarak nasıl başardı?
Carter, Demokrat adaylık için Ted Kennedy’yi yendikten sonra, tehlikeli bir sağcı radikal olarak Reagan’a saldırıyordu. Eski Kaliforniya Valisi Reagan ise, Carter’ı çok ciddiye almadı ve defalarca işleri mizaha vurarak Carter ile alay etti.
Carter yeterince zeki değil miydi? Bu kesinlikle doğru değil. Amerikan Deniz Kuvvetlerinde çalışmış, eski Georgia eyaleti senatörü ve valisinden bahsediyoruz. Ayrıca sonrasında 2002 Nobel Barış Ödülünü de kazandığını belirtelim.
Reagan’nın doğru yaptığı şey retoriği ve ortamı çok iyi kullanmaktı. Reagan eski bir aktördü ve gerçekten performansıyla Oscar’ı hakkediyordu.
Eşzamanlı Kongre seçimlerinde Cumhuriyetçiler 28 yıldır ilk kez ABD Senatosunun da kontrolünü ele geçirdiler. Bu seçim, halk arasında “Reagan Devrimi” olarak adlandırılan şeyin başlangıcı oldu.
1984 Seçimleri : Reagan vs Mondale
Sene 1984’e geldi.12 Eylül darbesi ertesinde Demiral hala siyasetten yasaklıyken, neredeyse 200 yıldır darbe yaşamamış olan Amerikan demokrasisi tarihin en yaşlı başkan adayını konuşmaya başlamıştı: Ronald Reagan. Reagan, ikinci dönem başkanlık için adaylığını koyduğunda tam 73 yaşındaydı. Başkanlığından önce Hollywood’da film aktörlüğü yapmış bu sırada sendika başkanlığı yürütmüş bir isimdi. Ayrıca kendisi eski Kaliforniya Valisi.
Canlı yayın tartışmasında tüm gözler Reagan’daydı. Naklen yayınlanan ilk seçim tartışmasında tuhaf ama etkili bir performans sergilemiş olan Reagan bu sefer aynısını yapabilecek miydi? Konu Reagan’nın sağlığı üzerinden açıldı. Moderatör, Soğuk Savaş’ın devam ettiğini ve rahmetli başkan Kennedy’nin, Küba Füze Krizi sırasında günlerce uykusuz kaldığını hatırlattıktan sonra Reagan’a bu yükü kaldırıp kaldıramayacağını sordu.
Reagan pek enerjik gözükmüyordu ama bir devlet başkanı için en kullanışlı meziyete sahipti: Meslekten aktördü. Cevabını tam da ayarında bir alaycılıkla sundu:
“Bu yaş konusunu, seçim kampanyamın bir parçası yapmamaya karar verdim. Rakibimin gençliğini ve tecrübesizliğini siyasi rant için istismar etmeyeceğim.”
56 yıllık ömrüne başsavcılık, senatörlük bir de başkan yardımcılığı sığdırmış “genç ve tecrübesiz” rakibi Mondale bu cevaba gülmüştü. Ancak Mondale, bu yayından birkaç ay sonra 50 eyaletin 49’unu kaybederek eşine az rastlanır bir hezimetle siyasetten çekildi. Sonrasında anılarında “güldüğüm an o seçimi kaybettiğimi anlamıştım” demişti.
Seçim tüm dünya için bir dönüm noktası oldu. Reagan ve Thatcher’ın dönemlerinde sağ-liberalizm tarihe damgasını vurdu. Bugün hala Reagan’ın zaferi, Cumhuriyetçilerin hafızasında parlayan bir yıldızdır. Oysa, 1984’teki tartışmada Reagan kameralar karşısında ter dökerken kendisine yöneltilen eleştirileri cevapsız bırakmıştı. Hala çok yaşlıydı, sağlığı şüpheliydi ve soğuk savaş devam ediyordu. Ama Reagan gard alıp doktor raporlarıyla kendisini savunacağına, rakibinin enerjisini kullanarak zayıflığını güce dönüştürmüştü.
Bu cevabından sonra yaşı bir daha gündeme gelmedi. Başkanlığı, 20 bin nükleer savaş başlığını ve soğuk savaşın kaderini en çok eğlendirene vermişlerdi. Tesadüftür ki birkaç sene sonra Reagan’a Alzheimer teşhisi kondu. Hastalığın tam olarak ne zaman başladığı ise hala bir tartışma konusudur…
Kısacası olay aslında oldukça basit. Retoriği doğru kullanmak ve hitabet sanatını öğrenmek sizi Birleşik Devletler başkanlığına kadar çıkartabiliyor. Mondale’de, Carter’da başkanlık için en az Reagan kadar kalifiyeydi. Ama bu yetmedi. Anayasal demokrasinin en sağlam temelini oturtmuş olanlar için bile bir seçim, sempati ve mizah yarışına indirgenebiliyor. Dikkatli olmakta yarar var.
