Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler
Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler– Dürtme teorisi olarak da bilinen Nudge teorisi, günlük hayatta birçok alanda kullanılan bir teori.
Davranış ekonomisi, siyaset teorisi ve davranış bilimlerinde, grupların veya bireylerin davranışlarını ve kararlarını etkiler. Bir nevi olumlu pekiştirme ve dolaylı öneriler sunan bir kavramdır. Dürtme, eğitim, mevzuat veya yaptırım gibi uyumu sağlamanın diğer yollarıyla çelişir. Dürtme teorisinin davranışsal ekonomide yeni bir gelişme mi yoksa sadece davranışı etkilemek için davranış analizi biliminde araştırılan birçok yöntemden biri mi olduğu hala tartışmalı bir konudur.
“Nudge Theory” olarak da bildiğimiz dürtme teorisi denilen kavram bizim seçim süreçlerimizdeki davranışlarımızı ele alıyor. Buradaki dürtmeden kast ettiğimiz olay, insanları yavaşça ve onlar farkına varmadan başka yöne doğru çevirmektir. Aslında, günlük hayatımızdan tutun iş hayatımıza kadar kullandığımız minik manipülasyonlardır. Dürtmeler genellikle düşük maliyetli, davranışsal etkileri bilimsel olarak kestirebildiğimiz olaylardır. Öyle ki, kişisel ve toplumsal sorunlar konusunda insanların sahip olduğu seçenekleri koruyan çözümleri de içerir. Yani bu ” Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler “, genellikle uygulaması kolay ve nispeten etkilidir. İnsanların kendi seçimlerini yapmalarına izin vermesinden ötürü hem özel hem de kamu sektöründeki finans, eğitim ve sağlık gibi alanlarda çalışan insanların yaygın olarak benimsemesine yol açan bir yaklaşım haline gelmiştir.
Dürtme Teorisinin Keşfi -Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler
Dürtme teorisi, Chicago Üniversitesi’nde ekonomi ve davranış bilimi profesörü olan Richard Thaler tarafından geliştirilmiştir. İnsanları belirli bir karar vermeye teşvik etmek için kişinin çevresini veya “seçim mimarisini” şekillendirme pratiğidir. Ancak buradaki dürtme kavramı geleneksel cezalandırıcı ve yaptırım ağırlıklı davranışlardan farklıdır. Buradaki dürtme davranışı insanları etkilemek için ültimatomları, bariz teşvikleri veya katı yaptırımları içeriyor. Bunun yerine küçük, incelikli hatırlatıcılar ve dolaylı önerileri içeriyor.
Dürtme Teorisi Nasıl Bu Kadar Etkili?
Bununla birlikte, dürtmelerin etkili olmasının anahtarı, dürtülen kişinin seçeneklerinde herhangi bir kısıtlama algılamamasıdır. İnce olmalı ve “seçim özgürlüğünü” sürdürmeli. Yani, aldıkları kararların kontrolünü elinde tutmalıdır. Bir nevi aldığı kararı kendi iradesi ile verdiği düşüncesinden çıkmamalıdır. Richard Thaler ve Cass Sunstein birlikte yazdığı Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness adlı kitapları oldukça ilgi çekici. Orada sözü geçen anahtar bir cümle konuyu anlamımızı kolaylaştırıyor. “Terimi kullanacağımız şekliyle bir dürtü, insanların davranışlarını herhangi bir seçeneği yasaklamadan veya ekonomik teşviklerini önemli ölçüde değiştirmeden tahmin edilebilir bir şekilde değiştiren seçim mimarisinin herhangi bir yönüdür. Sadece bir dürtü olarak saymak için, müdahaleden kaçınılması kolay ve ucuz olmalıdır. Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler ile Nudges teorisinin emir değil yönlendirme olduğunu belirtmeliyiz.
Kendinizi Daha İyi Kararlara Nasıl İtersiniz? -Nudge Teorisi ile Akıllı Yönlendirmeler
Dürtme teorisini kendi hayatınızda uygulamak için, kendinize veya başkalarına vermek istediğiniz karara rehberlik etmek için çevrenizde yapabileceğiniz küçük ince ayarlamalar yapabilirsiniz. Bu konuda çoğu zaman görsel ipuçları size yardımcı olur. Örneğin, daha fazla egzersiz mi yapmak istiyorsunuz? Spor ayakkabılarınızı kapının yanına koyun. Daha sağlıklı beslenmek ister misiniz? O zaman meyveleri daha göz önüne koyun.
Yapmak İstemediklerinizi de Yönetin
Pennsylvania Üniversitesi’ nde davranış bilimcisi Katy Milkman’ ın bu konuyla ilgili güzel bir yaklaşımı var. Kendinizi bir şey yapmamak için dürtmek istiyorsanız, kendinizle azaltmak istediğiniz davranış arasında küçük engeller koyabilirsiniz. Örneğin, her beş dakikada bir telefonunuzu kontrol etmeyi bırakmak istiyorsanız, telefonunuzu başka bir odada yüksek bir rafa koyun.
Nudge Teoreminde AI ve Algoritmik Dürtme
Uzmanlar, 2018’de Minds & Machines’de yayınlanan bir makalede dürtüler ve Yapay Zeka arasındaki ilişkiyi ele aldılar. Kişiselleştirilmiş hedefleme algoritmalarını bireysel ve toplu davranışı etkilemek için ikna ve psikometrinin nasıl kullanılabileceğine değindiler. Hatta 2020’de AI & Society’ deki bir makale, Nudge teoremi ile geliştirilen bu teknolojinin Algoritmik Düzenlemede kullanımına değindi. Öyle ki, Harvard Business Review’da yayınlanan bir makale, “Algoritmik Dürtme” terimini ilk kullanan makalelerden biridir. Yazar, “Şirketler, bireyleri yönetmek ve kontrol etmek için giderek daha fazla algoritmaları zorla değil, onları istenen davranışa yönlendirerek – başka bir deyişle, kişiselleştirilmiş verilerinden öğrenerek ve seçimlerini ince bir şekilde değiştirerek kullanarak” vurguluyor.
KAYNAK: LIFEHACKER, WIKIPEDIA
Bonus: Stoa Felsefesi ve 5 Büyük İlkesi – Yıkıcı Olan Her Duyguyla Başa Çıkın
