Kripto Sanat – NFT Formatlı Sanal Eseri 69 Milyon Dolara Satıldı
Kripto Sanat – NFT Formatlı Sanal Eseri 69 Milyon Dolara Satıldı – Bir kişi Beeple’ın NFT dijital resim dosyasını 69,346,250 milyon dolara satın aldı. Peki neden? Satın alan kişi ya bizden daha zekidir ya da daha çılgındır. Bununla birlikte satılan görsel başka boyuttaki görsellerden oluşmakta. İçinde çizim, illüstrasyon, eskiz barındırmakta. Ayrıca bu görsel incelendiğinde popüler kültüre olan göndermeleri görmek de mümkün. Ama en nihayetinde böyle bir kolaj bu kadar kıymetli olması mümkün mü ? NFT eserin sahibine baktığımızda Beeple adında 1981 doğumlu birisi ile karşılaşıyoruz. Sanatçı aslında bir grafik tasarımcısıdır. Bu tasarımcı 2007 yılında bir karar vermiş. Bu karara göre sanatçı her-gün resim çizip, çizimlerini yayınlayacakmış. Yani sanatçı kendisine bir çeşit zinciri kırma hedefi koymuş. O yüzden bu kadar yıl boyunca her-gün çizmiş ve sonucunda bu NFT esere ulaşmış. Bu yüzden eserin adı ‘5000 Gün’ anlamına geliyor.
Kripto Sanat – NFT Formatlı Sanal Eseri 69 Milyon Dolara Satıldı
Bir insan, internette bedavaya ulaşmasının mümkün olduğu bir dijital görsele 69 milyon dolar neden verir?
Bizim alışageldiğimiz internet gezintilerinde NFT eserler haricinde bu tür dijital görsellere bedava erişme şansımız bulunmakta. Bununla birlikte dijital eserleri milyonlarca defa kopyalamak mümkün. Ama içlerinden sadece bir tanesini kripto para teknolojisi ile şifreleyelim. Daha sonra da bunun tescilini gerçekleştirelim. İşte o zaman o görseli diğerlerinden ayırırız.
Sanatçılar İçin NFT Ne Anlama Geliyor?
Örneğin bir sanatçı bir eserini satıyor. Bununla birlikte eserin satış sözleşmesinde şunu diyor. ‘Bundan sonraki her satışın yüzde onunu bana verin.’
Aslında bu durum sanatçının elini çok kuvvetlendiren bir durum. Normal yaşantıya baktığımızda, herhangi bir eser yaratıcısı eseri elinden çıktığı anda onunla ilişiğini kesiyordu. Yani bir Picasso eserinin bugün 200 milyon dolara satışının gerçekleştini düşünelim. Bunun yanında Picasso’nun kendisine ya da ailesine herhangi bir geriş dönüş sağlanmamakta. NFT’de eser artık yaratıcı sahibini unutmuyor . Ayrıca yaratıcısına sürekli para gitmeye devam ediyor. Örneğin bir sanatçı her eserinin yüzde ellisini hayvan hakları örgütüne bağışlama şansına sahip. Normal zamanda bunun pratikte gerçekleşmesi pek olası durmuyordu. Ama NFT’de bu mümkün. Yani sanatçının eserin geleceği ile ilgili karar vermesi olağan. Sonuç olarak sanatçı NFT dünyasında NFT eserlerini yaratırken bu tarz avantajlara sahip.
NFT Ve Sanat Tarihi İlişkisi – Kripto Sanat
Yani, bunun Picasso’nun Guernica’sını almaktan hiç-bir farkı yoktur. Guernica’nın bir fotoğrafına bedava ulaşma durumunuz mevcut. Ama Guernica’nın kendisini almamız için çokça para harcamanız gerekir.
Bununla birlikte kıtlık dijitalde normalde olmayan bir şeydir. Mesela bizde bir dosya varsa onu copy-paste ettiğimizde o dosyadan elimizde iki tane olur. Bu durumda bir süre sonra hangisinin orijinal olduğu problemi açığa çıkar.
Bunun dışında sanat tarihinde bir şeyin önemli olmasını bağlamın dışında anlatmak kolay değildir. Çok basit anlatmamız gerekirse; kendinden öncekilere benzemeyen ama kendinden sonrakilere benzeyen ‘şey’ önemlidir. Yani kendinden öncekilere benzemiyorsa yeni bir şey söylemiştir. Lakin bunun saçma olması da mümkün.
Farz-ı misal Duchamp’ın 1917’de ‘R.Mutt’ imzalı yaptığı hazır yapım heykeli bu duruma güzel bir örnektir. Ayrıca bu eser aslında bir tesisat parçasıdır, fakat bir açılışta sergilenmiştir. Bunun yanında kendinden sonraki eserler de bunu takip ediyorsa bu eser öncü eserdir. Kısacası sanat tarihinde önemli eserlerin bu şekilde ayrımını yapmak mümkün. Mesela o tekniği o güne kadar sanatçılar hiç kullanmamışlardır. Ama o ‘kişi’ o tekniği uyguladıktan sonra insanların, o tekniği çokça uygulamış olmaları gerekmektedir. Aslında bu tip eserlerde örneğin; Rothko, Kandinsky, Picasso’da grafik tasarımın doğuşunu görüyoruz. Yani fotoğraf makinesinin icadından sonra birebir anlatmanın esprisi değişiyor ve foto-realistik ‘şeylerin’ esprisi kalkıyor. Bununla birlikte insanlar aslında daha soyut, daha basit bir dil oluşturmaya çalışıyorlar. Yani evrensel bir grafik dili oluşturma kültürünün ilk örnekleri dememiz mümkün. Bu açıdan da bu eserler ve bu insanlar önem arz etmektedir.
Sanat NFT Alanında Kendine Yer Buluyor Mu?
Bununla birlikte Everydays : the First 5000 Days adındaki NFT eser başka hiç-bir yerde yok. Dolayısıyla bir kişi bu resmi çok büyük bir kripto para ödeyerek aldı. Bununla birlikte önemli müzayede kurumlarından birisi olan Christie’s’de açık arttırma ile NFT eserin satışı gerçekleşti. Beeple’ın NFT eserinin altındaki açıklamalara bakarsak eser sahibinin de bir de dijital cüzdanı olduğunu görüyoruz. Yani satış sonrası ödeme bu cüzdana kripto para ile gerçekleşmiş. Dijital biçimde 13,5 yılda yapılan dijital NFT eserin, yeni nesil dijital parayla satışı gerçekleşti. Yani kripto sanat kripto parayla el değiştirdi. Ayrıca her-şey bu kadar hızlı yenilenirken sanat da merkeziyetsizliğin özgür dünyasında kendine yer buluyor. Sonuç olarak sanat eserleri yerinde durmuyor ve koleksiyonerlerin elinde bulundukça eserler değer kazanmakta.
Buna ilaveten yatırımcılar da bu durumu çok iyi biliyor. Ayrıca dünyada altın ya da sanat eseri gibi sınırlı sayıda bitcoin kalacak. İşte bu yüzden blok zincir teknolojisine ve onunla üretilen kripto para birimlerine bakmak gerekiyor. Bununla birlikte şimdilerde ise kripto NFT eserlerini daha yakından incelemek gerekiyor. Sonuç olarak bu durumda kimin çılgın kimin zeki olduğunu zaman belirleyecek. Beeple’ın NFT eserini satın alan kişi, belki de yıllar sonra eseri daha pahalıya satacak. Sonuç olarak 13 yılda yapılan bir kolajın tarihte ilk kez değişik bir yöntemle satışı gerçekleşti. Bununla beraber bu hikaye bile başlı başına değerli.
Bunların dışında NFT platformu, sanatı takip eden kitle tarafından sorun teşkil etmiyor gibi görünmekte. NFT alanındaki tartışmaların çoğu da ekonomistler ve fütürist teorisyenler arasında yaşanmakta.
NFT Eserler ve Yağlıboya Tabloların İlişkisi
Bununla birlikte aslında bütün bu görsellere biz de ulaşabiliriz. Hatta çıktısını alıp kullanma şansımız da bulunmakta. Ayrıca tek tek uğraşmak yerine kitap halindeki biçimini de alma durumumuz mevcut. İnternette platformdaki eserler bedava. Ayrıca kitap hali de alınamayacak kadar pahalı değil. Bütün bunlar mümkünken bir görsele bu kadar yatırım yapmanın nedenini idrak etmekte güçlük çekmemiz olası. Bununla birlikte aslında bizim bu soruyu Mona Lisa tablosu için sormamız da mümkün. Mona Lisa ya da herhangi bir Rothko eserini bizim de indirip duvarımıza asma şansımız mevcut. Ayrıca haklarında yazılı olan kitapları edinip okuma olanağımız da var.
Bunun yanında Mona Lisa’nın gerçeğini almak isteseydik ne olacaktı? Belki de yüz-milyonlarca dolar vermek durumunda kalacaktık. O zaman buradaki asıl değer tablonun reprodüksüyonlarında değil. Çünkü reprodüksüyonlardan sonsuz sayıda var. Asıl değer az olan eserde yani orijinal versiyonunda bulunmakta. Çünkü ondan sadece bir tane mevcut. Bununla birlikte en nihayetinde maddi değerinin yanındaki manevi değerden de bahsetmek mümkündür. Ayrıca bu benzetmeleri günümüze taşırsak, değer verilen ‘şeylere’ dijital varlıklar da eklendiğini görürüz.
NFT’yi Olduğu Gibi Benimsemek Doğru Mudur? – Kripto Sanat
Öncelikle Daniel Bell’in görüşüne göre büyük ideolojiler son buldu. Daha önce de sanat tarihine de çöplük dendiğine de şahit olduk. Bununla birlikte gördüğümüz üzere sanat ve teknoloji de iç içe geçmiş durumda. İdeolojiyi bu kombinasyondan çıkarırsak sanat güncel zamanda yalnız kalmaz mı? Bunun yanında temelsiz kalmış bir sanat darbelere, kitch yaratımlara açık duruma gelmez mi? Donald Kuspit, sanatın içinde bulunduğu dönemle doğrudan ilişkisi olduğu savını doğrular. Bununla birlikte sanatın aslında zamansızlığı yarattığını da söyler. Fakat güncel zamanda sanatın, dönemi direkt yansıttığını belirtir.
Yorumları kripto sanat alanına çekerek anlamaya çalışırsak bu atılımın kalıcı olup olmadığını anlamak mümkün müdür?
Bununla birlikte Dadaistler daha önce sanatın öldüğünü savunmuşlardır. Zaman geçtikçe bu sav başkaları tarafından da kabul görmeye başladı. Ayrıca sanatın çok basit bir şekilde ifade biçimine dönüştüğü fikriyle de bu görüş destek gördü. Bunun yanında Clement Greenberg de bu konu ile ilgili yorum yapmıştır. ‘Sanatla birlikte her şey yüzeysel bir düzeydedir artık’ demiştir. Her şey bu haldeyken NFT alanınına baktığımızda durumun daha da kötü hale gelmesi olası. Durumun kötüleşeceğini ise Beeple’ın NFT eserinden ziyade eserine verilen kripto parayı insanların konuşmasından anlamak mümkün. Bununla birlikte kapitalizm dünyasında sanatın meta haline gelmesi şaşırtıcı değildir.
Bunun yanında sanatın parayla alakası aslında Pop Art’a dayanmakta. Andy Warhol, bu alakayı anlatan ve bununla birlikte pratiğinde de bize gösteren sanatçıdır. Warhol’un amacına baktığımızda o iki değeri bir araya getirip, daha büyük değer elde etmek istemişti. Sanat çevreleri tarafından eleştiriler gecikmedi ve Warhol’un sanatın manevi değerini yitirmesine sebep olduğunu konuştu.
Ayrıca;
