Sanatta Sansür Ne Zaman Ortaya Çıktı? Hangi Eserler Sansürden Nasibini Aldı?
Sanatta Sansür Ne Zaman Ortaya Çıktı? Hangi Eserler Sansürden Nasibini Aldı? – En büyük sanat eserleri dahi geçmişte bir dönem sansüre kurban gitmiştir. Sansür kelime anlamı olarak filmlerdeki, kitaplardaki, resimlerdeki incelemeler sonucunda topluma ahlaken uygun olmayan şeylerin kaldırılmasıdır. Günümüzde daha çok filmlerde ve edebi eserlerde sansüre başvurulduğunu düşünebilirsiniz. Ancak sanatta sansür hiç ummadığınız büyük sanat eserlerinde dahi kendini göstermiştir.
Sanatta Sansür Ne Zaman Ortaya Çıktı? Hangi Eserler Sansürden Nasibini Aldı?
Michelangelo – Son Yargı
Şu anda Sistine Şapeli’nde sergilenen Son Yargı freskini, İtalyan Rönesans sanatçısı Michelangelo 1565’te yaptı. Eser yapıldığı dönemde Katolikler tarafından dini değerlerden uzak olarak görüldüğü için birçok eleştiriye maruz kaldı. Ünlü freskte Michelangelo sonsuzluğa yükselen ya da sonsuzluktan düşen insan ruhlarını çıplak bedenler şeklinde tasvir etmiştir. Kendisinin yakın arkadaşı, bir diğer ressam ve heykeltraş Daniele de Volterra bile eser karşısında dehşete düşmüştür.
16. yüzyılda ünlü bir şair olan Pietro Aretino ise o dönem eseri keskin kelimelerle şiddetli bir şekilde eleştirmiştir. Genelevlerde bile bu fresktekine benzer sahneler olmadığını düşünmüşlerdir. Böylesine ahlaksız bir resmin üstelik bir de en kutsal tapınaklardan birinde sunulması resmen hakarettir. Tepkiler o kadar büyüktür ki Michelangelo’nun öğrencilerinden birini çıplak figürlerin üzerine peştamal boyaması için görevlendirirler.
Edouard Manet – Olympia ile Sanatta Sansür
Zaman içerisinde halkın sanat eserlerine bakış açısı değişmeye başladı. Son Yargı freskindeki gibi çıplak figürler daha normal hele geldi ve hatta insanlarda hayranlık uyandırmaya başladı. Yine de çıplaklığın gerçekçi bir şekilde resmedilmesi uzun bir süre tepki çekmeye devam etti. Bunun yerine insanlar daha ikonik tasvirleri tercih edeceklerini ifade ettiler.
Manet, 1865’te resmettiği tablosu Olympia’da çıplaklığı gerçekçi bir şekilde tasvir etti. Eserdeki çıplak figür doğrudan izleyiciye bakıyor ve tüm doğal güzelliği ile gözler önüne seriliyor. 1865’te eserin Paris’te sergilenmesine müsaade edildi. Ancak halkın tepkisi artınca tahribatı önlemek adına eseri koruması için iki polis memuru görev aldı.
Frederick MacMonnies – Bacchante and Infant Faun – Sanatta Sansür
1894’te MacMonnies tarafından yapılen bronz heykel Boston Halk Kütüphanesi’nin avlusuna yerleştirilmeye çalışıldığında halkta büyük bir öfkeye yol açtı. Hristiyan Kadın Birlikleri eserin ayyaş ahlaksızlığını sergilediğini düşündükleri için esere karşı çıktılar. Protestolar yüzünden eser New York şehrine gitti. Günümüzde eser hala New York Metropolitan Sanat Müzesi’nde sergilenmektedir.
Ayrıca ilginizi çekebilir: Dünyanın Farklı Yerlerinden Sanat Eserleri
Robert Mapplethorpe – The Perfect Moment
Mapplethorpe’un 1989’da çektiği müstehcen siyah-beyaz fotoğraf, sanatsal değer ve ifade özgürlüğü konusunda ulusal bir tartışmaya yol açtı. Planlanan sergi, The Perfect Moment eseri daha sergilenmeden iptal oldu. Mapplethorpe’un ölümünden sonra 2013 yılında düzenlenen “Azizler ve Günahkarlar” isimli sergi, tartışmalı serginin 25. yıldönümünde gerçekleşti.
Scott Tyler – ABD Bayrağını Göstermenin Münasip Yolu Nedir?
Yine 1989’da Chicago Institute of Arts’ta sanat öğrencisi olan Scott Tyler, izleyicilerin Amerikan bayrağına basmadan gösterinin ortasındaki bir fotoğraf kitabına ulaşamayacakları bir sanat enstalasyonu düzenledi. Hatta bazı izleyiciler bunun için tutuklandı. Dönemin Amerika başkanı Bush çalışmayı “utanç verici” olarak nitelendirdi. Sanatçının kendisi ise daha sonra bir Amerikan bayrağı yakarken tutuklanıp ceza aldı.
2014: Brett Bailey – “Sergi B” Sansürü
Bailey’nin 2014’teki tartışmalı sergisi, 19. ve 20. yüzyıllarda var olan “insan hayvanat bahçelerini” temsil ediyordu. Amaç, izleyicileri tarihteki haince ırkçı olay ile yüzleşmeye zorlamaktı. Ancak birçok kişi, siyah aktörlerin kafeslerde ve zincirlerde yer aldığı sergiyi ırkçı olmakla suçladı. Eser, Londra’daki Barbican Center’da yayınlanacaktı. Protestolar nedeniyle gösterim iptal oldu.
Sanatta sansür yeni bir olgu değil. Öyle ki sansür her zaman da olmaya devam edecek çünkü sanatın en değerli işlevlerinden biri sınırları zorlamak. Sanat inanılmaz derecede güçlü, izleyicide duygu ve tutku uyandırma yeteneğine sahip. Daha da önemlisi, izleyiciyi ve genel olarak toplumu güzelliğin, ahlakın ve insan deneyiminin doğasıyla yüzleşmeye ve sorgulamaya zorluyor. Bu da dönem dönem tepkileri normal kılıyor.
Ayrıca ilginizi çekebilir: Heykel Sanat Tarihi ve Evrimi
