Dunbar Sayısı – Neden Sadece 150 İlişkiyi Sürdürebiliriz?
Dunbar Sayısı – Neden Sadece 150 İlişkiyi Sürdürebiliriz? – Sizce bir insanın toplam kaç arkadaşı olabilir? Belirli bir sayı var mıdır? Oldukça zor bir soru değil mi? Özellikle günümüzün sosyal medya ortamında bu cevaplanması oldukça karışık bir hale geliyor. Fakat size iyi bir haberimiz var. İngiliz antropolog Robin Dunbar bu soruya oldukça net bir cevap veriyor: 150!
Evet yanlış duymadınız. Robin Dunbar’a göre ortalama bir kişinin elinde tutabileceği arkadaş ve tanıdık sayısının iyi tanımlanmış sınırları vardır. Bu sınırların nasıl çizildiğini merak ediyorsanız sizi aşağıya bekliyoruz!
Dunbar Sayısı – Neden Sadece 150 İlişkiyi Sürdürebiliriz?
Nedir bu Dunbar Sayısı?
Bahsi geçen Dunbar, insan dışı primatlar üzerine yaptığı çalışmalar sayesinde beyin boyutları ile grup boyutları arasında bir oran olduğuna ikna olmuştu. Bunu ortaya koymak için primatlar için oldukça önemli bir sosyal davranış olan tımar süresini nöro-görüntüleme ile haritalamışlardı. Tüm bu çalışmalar, neokorteksin bedene göre boyutunun yani beynin biliş ve dil ile ilişkili kısmının bir sosyal grubun boyutuyla bağlantılı olduğunu ortaya çıkarmıştı. Bu oran, bir sosyal sistemin başa çıkabileceği karmaşıklığı sınırlıyordu.
Dunbar ve meslektaşları, sonrasında bu temel prensibi insanlara uyguladılar. Grup büyüklükleri hakkında tarihsel, antropolojik ve çağdaş psikolojik verileri incelediler. Büyük grupların ayrılmadan veya çökmeden geldiği sayıları araştırdılar ve nihayet bir sayıya ulaştılar: 150!
Dunbar Sayısı Neden Önemli?
Dunbar’a göre 150 kuralı erken dönem avcı-toplayıcı topluluklarda görüldüğü gibi modern dönem toplumlarında da gözlenebiliyor. Ofisler, komünler, fabrikalar, yerleşim kamp alanları, askeri organizasyonlar hep bu sayı etrafında şekillenmiştir. Bir ağ 150 kişiyi aştığında ise sorunlar başlıyor. Dunbar’a göre 150 kişinin üstündeki toplulukların birlikteliği uzun sürdürmesi veya iyi uyum sağlaması pek olası gözükmüyor.
Tabiki tüm hikaye burada bitmiyor. Dunbar sosyal beyin hipotezinin içerisine başka sayılarda ekliyor.
Teoriye göre, en dar çemberde sadece beş kişi var – sevdikleriniz. Bunu sırasıyla 15 (iyi arkadaş), 50 (arkadaş), 150 (anlamlı kişiler), 500 (tanıdık) ve 1500 (tanıyabileceğiniz kişi) katmanları izliyor. İnsanlar bu katmanların içine ve dışına göç ediyor. Ama bunu yaparken sayı sabit kalıyor. Yani yeni biriyle arkadaş olurken aslında hali hazırda arkadaşınız olan birinden feragat ediyorsunuz.
Dunbar, bu sayı katmanlarının neden beşin katları olduğundan emin değil. Ancak “bu beş sayısı genel olarak maymunlar için temeldir” diyor.
Tabii ki, tüm bu sayılar gerçekten aralığı temsil ediyor. Dışadönükler daha büyük bir ağa sahip olmak istiyorlar. Kendilerini arkadaşlarına daha ince bir şekilde yayma eğiliminde oluyorlar. Diğer tarafta ise içedönükler daha küçük bir “kalın” temas havuzuna odaklanıyorlar. Ve kadınlar genellikle en yakın katmanlar arasında biraz daha fazla temas kuruyorlar.
Dunbar, “Gerçek hayatta, yüz yüze dünyada bu katmanları belirleyen şey… insanları görme sıklığınızdır” diyor. “Sosyal etkileşim için ne zaman müsait olduğunuza dair bir karar vermek zorundasınız ve bu da sınırlıdır.”
Bazı kuruluşlar bu fikirleri oldukça ciddiye almıştır. Örneğin İsveç Vergi Dairesi, ofislerini 150 kişi sınırında kalacak şekilde yapılandırmıştır.
Dunbar Sayısı Çevrimiçi Dünyada da Geçerli Mi?
Çevrimiçi sosyal yaşam söz konusu olduğunda, gittikçe daha fazla insan küçük olmanın daha iyi olduğuna inanıyor. Ölçek, şu anda hayatımıza hakim olan devasa sosyal ağ sitelerinin sorunlarından biri olabilir. Bazı kullanıcılar için gruplar ne kadar küçük ve gizli olursa o kadar iyidir.
Şimdiye kadar, Dunbar ve meslektaşlarının çevrimiçi ilişkiler üzerine araştırmaları, bunların sayısal kısıtlamalar açısından çevrimdışı ilişkilere benzediğini gösteriyor. “İnsanlar çevrimiçi dünyaya baktıklarında, diğer bağlamlarda elde ettiğimiz gibi neredeyse aynı katmanları elde ediyorlar” diyor. “Ve herhangi bir zamanda zihinsel olarak birlikte çalışabileceğiniz bireylerin sayısına kısıtlamalar getiren, insan zihninin aynı tasarım özellikleri gibi görünüyor.”
Dunbar, insanların Instagram’da 150’den fazla takipçisi olduğunda, bunların normal dış katmanları temsil ettiğini savunuyor: 500 ve 1500. Dunbar, “Bu dijital medya gerçekten size arkadaşlarla iletişim kurmanız için başka bir mekanizma sağlıyor,” diyor.
Siz bu konuda ne düşünüyorsunuz bilmiyoruz. Fakat Dunbar sizin için anlamlı kişilerin bir sınırı olduğunu düşünüyor. Hatta çevrimiçi arkadaşlıkların da bunu değiştirmeyeceği kanaatinde. O zaman hepimiz bir dönüp bakalım. Acaba kendi 150’mizde kimler var…
