Modern Çağın Sanayi Devi Çin ve Kültür Devrimi
Çin ve Kültür Devrimi – Dünyanın en kalabalık ülkesi, en büyük ikinci ekonomisi ve uzun tarihiyle Çin’den bahsetmek istiyoruz bu yazımızda. Elbet Çin hakkında birçok şey duymuşsunuzdur. Gerek Covid-19 haberleriyle gerek oldukça konuşulan veri krizleriyle Çin dünyada oldukça popüler bir yere sahip. Ama biz bu sefer bunlardan değil Çin’in kanlı tarihinden bir parçadan, etkileri bugünlere uzanan bir devrimden bahsetmek istiyoruz: Kültür Devrimi.
Çin ve Kültür Devrimi
Kültür Devrimi Nedir?
Kültür Devrimi, 1966’da Komünist lider Mao Zedong tarafından Çin hükümeti üzerindeki yetkisini yeniden sağlamak için Çin’de başlatılan bir uygulamadır. Mevcut Komünist liderlerin partiyi ve Çin’i yanlış yöne sürüklediğine inanan Mao, ulusun gençliğini Çin toplumunun “saf olmayan” unsurlarını tasfiye etmeye ve iç savaşta zafere götüren devrimci ruhu canlandırmaya çağırır. Kültür Devrimi, Mao’nun 1976’daki ölümüne kadar çeşitli aşamalarda devam eder. Mao’nun bu şiddetli mirası, yıllar boyunca Çin siyasetinde ve toplumunda yankılanacaktır.
Kültür Devrimi Nasıl Başlamıştır?
1960’ların başlarında Mao, Sovyetler Birliğinde olduğu gibi Çin’deki mevcut parti liderliğinin ideolojik saflıktan çok uzmanlığa vurgu yaparak revizyonist bir yönde çok ileri gittiğini düşünmeye başlar. Komünist liderin hükümetteki konumu 1958-1960 “İleri Atılımı”ndan sonra oldukça zayıflamıştır. Çin büyük bir ekonomik krizle boğuşmaktadır. Bunun üzerine Başkan Mao Zedong, karısı Jiang Qing ve savunma bakanı Lin Biao da dahil olmak üzere bir grup radikali, mevcut parti liderliğine saldırmasına ve yetkisini yeniden sağlamasına yardım etmek için bir araya getirir. Amaç kesindir: Saflaşmak.
Mao, Ağustos 1966’da Merkez Komite’nin bir toplantısında sözde Kültür Devrimi’ni başlatır. Ülkenin tüm okullarını kapatır ve mevcut parti liderlerini devirmek üzere bir gençlik hareketi başlatmaya çalışır. Mao’ya göre bu liderler burjuva değerlerini benimsemişlerdir ve devrimci ruhtan yoksundurlar.
Takip eden aylarda, öğrenciler Kızıl Muhafızlar olarak adlandırılan paramiliter gruplar oluşturup Çin’in yaşlı ve entelektüel nüfusunun üyelerine saldırıp onları taciz etmeye başlar. Bu hareketin hızlanmasına yol açar. Hareketin farklı hiziplerinin Maoist düşüncenin gerçek yorumunu iddia etmesiyle, Josef Stalin için var olana benzer şekilde, Mao’nun etrafında hızla bir kişilik kültü ortaya çıkar. Kızıl Muhafızlar kendilerini 4 yaşlıyı yok etmeye adamıştır: Eski gelenekler, eski kültür, eski alışkanlıklar ve eski fikirler.
Dört yaşlıya açılan savaş çok kısa bir sürede “Kızıl Terör”e dönüşür. Öncesinde tezahürlü konuşmalar yapmak, büyük posterler asmak ve insanları taciz etmek gibi gösterilerle başlayan hareket kısa sürede vandallığa dönüşür. Çin mimarisinin en önemli yapıtları tahrip edilir, tablolar parçalanır, Çin tapınakları yıkılır. Kızıl Muhafızlar Konfüçyus’un mezarını yağmalar, 76. nesil Dük Yansheng’in cesedi mezarından çıkartır ve sarayın önündeki bir ağaca çıplak olarak asarlar.
Kültür Devriminin Sonuçları Neler Oldu?
Kültür Devrimi’nin bu erken evresinde (1966-68), Başkan Liu Shaoqi ve diğer Komünist liderler iktidardan uzaklaştırılır. Liu dövülür ve hapse atılır. 1969’da hapishanede ölür. Kızıl Muhafız hareketinin farklı gruplarının hakimiyet için savaşmasıyla, Mao’nun Lin’e düzeni sağlamak için ordu birlikleri gönderdiği birçok Çin şehri anarşinin eşiğine gelir. Kaosun ortasında Çin ekonomisi, 1968’deki endüstriyel üretimin 1966’dakinin yüzde 12 altına düşer. Kriz katlanmıştır.
Kültür Devrimi sırasında yaklaşık 1,5 milyon insan öldürülmüş ve milyonlarcası hapse atılmış, mülklerine el konulmuş, insanların bir çoğuna işkence edilmiş ve aşağılanmıştır. Kültür Devrimi’nin kısa vadeli etkileri esas olarak Çin şehirlerinde hissedilmiş olabilir, ancak uzun vadeli etkileri tüm ülkeyi yıllarca etkilemiştir. Mao’nun yarattığı parti ve sisteme yönelik geniş çaplı saldırısı, sonunda amaçladığının tam tersi bir sonuç doğurmuş ve birçok Çinlinin hükümetine olan inancını tamamen kaybetmesine yol açmıştır.
BONUS: Küçük Kırmızı Kitap
Kültür Devrimi’nin resmi el kitabı, Kızıl Muhafızların yaşamı için bir tasarım sunan, Mao’nun cep boyutunda bir alıntı koleksiyonu olan Küçük Kırmızı Kitap’tı.
Kültür Devrimi’nin zirvesinde, hava hostesleri yolcularına Mao’nun bilgelik sözlerini vaaz ederken, halk otobüslerinde ve hatta Çin’in yukarısındaki göklerde Küçük Kırmızı Kitap okuma seansları düzenlendi. 1960’larda, Küçük Kırmızı Kitap’ın dünyada en çok basılan kitap olduğu ve bir milyardan fazla nüsha basıldığı söyleniyor.
