Çin Ekonomisi – Yeni Ekonomik Karar Verici Mi?
Çin Ekonomisi – Yeni Ekonomik Karar Verici Mi?– Çin Ekonomisi Nasıl Bu Kadar Büyüdü? Ne zaman ve nasıl oldu? Küresel ekonomilerin devlerini kapışması…
Çin Ekonomisi Nasıl Bu Kadar Büyüdü?
Kısaca Çin Ekonomik Tarihi
Çin ekonomisinin tarihine baktığımızda iki bin yıl boyunca gerileme, yükselme şeklinde devam eden döngüler geçirmesine rağmen Dünya’nın en büyük ekonomilerinden biri konumunu sürekli olarak koruduğunu görebiliriz.
1949’daki kuruluşundan 1978’in sonuna kadar Çin Halk Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği tarzında merkezi bir planlı ekonomi modelini benimsemişti.
1976’da Mao’nun ölümünün ve Kültür Devrimi’nin ( Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri Mao Zedong’un iktidardaki son 10 yılı içinde (1966-1976) Çin Devrimi’nin ruhunu yeniden canlandırmak için başlattığı hareket)sonunun ardından Çin Halk Cumhuriyeti ekonomiyi reform etmeye ve tek partili yönetim altında daha piyasa odaklı bir karma ekonomiye doğru geçmeye başladı.
Bununla birlikte Tarımsal Kolektifleştirme kaldırıldı. Yerini özelleştirme aldı. Özel Ekonomik Bölgelerin (Ekonomi ve ticaret politikalarının ülkenin geri kalanından farklı şekilde işlediği bölgelerdir. Amaçları ticaret ,yatırım ve istihdamı artırmak ve yönetimi etkin hale getirmektir.) kuruluşuna yön verildi.
Verimsiz devlet şirketleri yeniden yapılandırıldı, kar elde edemeyenler ise tamamen kapatıldı.
Günümüz Çin Halk Cumhuriyeti, esas olarak özel mülk sahipliğine dayalı bir pazar ekonomisi olarak nitelendirilmektedir ve devlet kapitalizmin en önde gelen örneklerinden biridir.
Enerji üretimi ve ağır sanayi gibi stratejik sektörlerin üzerinde devlet yine hakim ancak 2008 itibarıyla yaklaşık 30 milyon özel işletmenin kaydedilmesiyle özel girişimlerde muazzam bir artış yer almıştır.
1978’de başlayan ekonomik liberalleşmenin başlamasından itibaren günümüze kadar Çin yatırım ve ihracat yönlü bir büyüme modeli benimseyerek Dünya’nın en büyük ekonomileri arasında yerini almıştır.
Corona Virüs Pandemisinin Çin Menşeili Olması Ekonomisini Nasıl Etkiledi?
Corona virüs ‘ün tam anlamıyla patlak verdiği dönemin Çin Yeni yılına denk gelmesi ve o dönemde yapılacak olan etkinliklerin ,harcamaların ,seyahatlerin(sadece ülke içi değil tüm dünyadan) askıya alınması.
Ekonomik anlamda dönemsel olarak nitelendirilse de uzun soluklu bir ekonomik bunalımın habercisiydi diyebiliriz. Daha sonra takip eden gelişmeler krizin daha da derinleşeceğinin ön gösterimiydi.
Tedarik zincirlerinin yavaş yavaş aksamaya ,uluslararası firmaların Çin’de bulunan mağazalarını kapatmaya başlaması ve önlem sebebiyle küresel firmalar kapanmaya devam etti.Örneğin ilk kapatan firmalardan biri bu süreçte Starbucks firmasıydı.
Hava yollarının Çin’e seferleri durdurmaları ,ihracatçısı olduğu malların ithalatçı ülkelerce alınmaması ,Iphone gibi üretiminin Çin’de yapıldığı küresel markaların üretimi durdurması ve birçok yerel firmanın üretimi durdurma kararları almaları ekonomik bunalımın başlangıcıydı.
Dünya Basınında Covid -19 Ekonomik Olarak Nasıl Değerlendirildi?
Bu dönem dünya basınında şu şekilde yorumlamalara yol açtı: ‘’ Oxford Economics Çin’in, 2020’nin ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre büyümesinin yüzde 4’e düşeceğini tahmin ediyor.
Yıl sonu büyüme tahmin ise yüzde 5,6’ya çekildi.Salgın öncesinde hem ilk çeyrek hem de yıl sonu büyüme tahmini yüzde 6 olarak öngörülüyordu.
Oxford Economics küresel büyümenin de yüzde 0,2 azalacağını tahmin ediyor ve bu tahminlerin “en kötü senaryonun gerçekleşmeyeceği” varsayımıyla yapıldığını vurguluyor.Tabi bu analizlerin yapıldığı dönemde henüz küresel bir kriz yada pandemi olmadığı için bu şekilde değerlendirmeler yapılabiliyordu.
Çin Ekonomisi – Yeni Dünya’da Ekonomik Karar Verici olma Rolünü Amerika’dan Alıyor Mu?
DSÖ’ün küresel salgın(pandemi) ilan etmesinden sonra tüm ekonomik sistemler yavaş yavaş çökmeye başladı. Piyasalar durma noktasına geldi. Özellikle Amerika pandemi döneminde yaptığı devasa miktardaki yardımlarla sürekli gündemdeydi . Fakat yapılan yardımlar ne piyasaları rayına oturtmaya yetti ne de sürekli artan vaka ve ölüm oranlarını.
Çin bu dönemde biraz daha az vaka ve ölüm oranlarıyla normalleşme adımlarını atmıştı. Ve çoğu Avrupa ülkesi olmak üzere yardımlar göndermeye başlamıştı.
Yavaş yavaş üretim artmaya ve Çin piyasaları normal seyrine gelmeye başladı.
Ticaret Savaşları Rafa Mı Kaldırıldı?
Amerika ve çoğu Avrupa ülkesi ağır kayıplar verirken Çin yaptığı hamlelerle tedarik zincirlerini ve üretimi yeniden canlandırdı. Ekonomisinin de hızlıca bir toparlanma eğilimi göstermesi akıllara ticaret savaşlarını getirdi. Ticaret savaşlarının pandemi öncesi kazananı ekonomisinden dolayı Amerika gibi duruyordu fakat pandemi sonrasında Çin olabilir gibi geliyor birçok kaynağa göre.
IMF her yıl düzenli olarak ülkelerin Gayrisafi Yurt İçi Hasılalarını (GSYİH), baz alarak rapor oluşturmaktadır. Bu raporlara göre dünyanın en büyük ekonomileri sıralamasında yıllardır Amerika 20 trilyon dolarlık devasa ekonomisiyle başı çekiyordu.Fakat 2019 yılında Çin 13 trilyon dolarlık ekonomisiyle Amerika’yı takip etti. Ve akıllara daha Covid -19 pandemisi gündemimizde yok iken bile Çin Amerika’nın yerine mi geçiyor sorularını akıllara getirmişti. Pandemi sürecinin orta çıkması, alınan kararlar ve sürecin yönetilme şekli ışığında Çin bu süreçten başarılı çıkacak gibi gözüküyor.
Tabi ki de bunlar ihtimal. Fakat Çin Halk Cumhuriyetinin süreci yönetme tarzları ve üretime hızlı geçişleri bu şekilde yorumlamalara yol açmaya devam ediyor.
