Öğrenme ve Belleğin Moleküler Biyolojisi Nedir?
Öğrenme ve Belleğin Moleküler Biyolojisi Nedir? – İnsan toplumsal bir varlıktır ve insanı diğer canlılardan ayıran en önemli özelliklerden birisi öğrenmedir. Öğrenme, genel itibariyle beyinde çeşitli bilgilerin bellekler içine alınmasıdır. Çeşitli etkinlikler ve yaşantı yoluyla ortaya çıkan kalıcı izlerin genel adı öğrenmedir.
Öğrenme Nedir? Nasıl gerçekleşir?
Öğrenmenin tam anlamıyla gerçekleşmesi için vücutta kalıcı değişikliklerin meydana gelmesi gerekmektedir. Davranışta meydana gelen değişiklikler geçici olmamalıdır ve hastalık, yorgunluk gibi durumlar sonucunda da ortaya çıkmamış olmalıdır. Bellekte kalış süreleri kullanım amacına göre değişmektedir. Fakat öğrenmenin gerçekleşmesi davranışın ortaya çıkmasına bağlıdır. Davranış ortaya çıkmaz ise bilginin belleğe geçişi gerçekleşmez. Bir nesneyi ya da bir varlığı direkt ya da dolaylı olarak gözledikten sonra kullanış amacı doğrultusunda bir bellek türü olan kısa süreli belleğe alınmaktadır.
Öğrenmeye konu olan bilgi ise iki türdür. Deklaratif bilgi ve deklaratif olmayan bilgi olmak üzere ikiye ayrılır. Deklaratif bilgi, bireyin daha önceden hazır olan bir bilgiyi okuyarak belleğe aldığı bilgidir. Deklaratif olmayan bilgi ise, kişinin rutin günlük faaliyetler içerisinde girdiği ilişkiler sırasında ve deneyimler esnasında farkında olmadan elde ettiği bilgilerdir.
Bellek Nedir ve Türleri Nelerdir?
Öğrenme ve vb. etkinlikler günlük hayatımızda yaptığımız davranışlar, bellek olmadan gerçekleşmez. Bellek, geçmiş yaşantıların, öğrenilen tecrübelerin ve olayların birikiminin yapıldığı, gerektiği durumda ve sorunlar karşısında bilginin tekrar kullanılmasını sağlayan süreçlerin yöneticidir. Öğrenilen bilgilerin hepsi kullanılmasa dahi unutulmaz. Bazı bilgiler kalıcı olarak bellekte yer almaktadır. Bellek kendi içinde hiyerarşik bir yapıyı da barındırmaktadır. Bellek türleri duyusal bellek, kısa süreli bellek ve uzun süreli bellek olmak üzere üçe ayrılmaktadır.
Duyusal Bellek : Kapasitesi sınırsız olan bu bellekte, çevredeki uyarıcılar sinirleri uyararak, belli bir takım izlerin duyu organları üzerinde kalmasını sağlar. Bu duyu organlarından izleri kalan bilgiler, işletim sistemi olan ve belleğe aktarılma aşaması olan kısımdır. Bu bellekte bilgiler belirli süzgeçten geçer ve işe yarayan bilgiler kısa ya da uzun süreli belleğe atılır. Uyarıcılar yoluyla gelen bilgiler bir kaç saniye kadar burada kalan içerikler eğer anlamlandırılmaz ise bellekten kaybolur.
Kısa Süreli Bellek : Duyusal belleğe alınıp belirli süzgeçten geçen bilgi kısa süreli belleğe transfer olur ve burada kalma süresi 2 dakika ile 20 dakika arasında değişir. Kapasitesi ise sınırlıdır ve en fazla 4-6 ve 8 haneli rakamları hatırlayabilmektedir.
Uzun Süreli Bellek : Çeşitli süzgeçlerden geçerek uzun süre işlem görecek ve lazım olacak bilgi, belge ve rakamların günler, aylar ve yıllarca tutulup saklanabileceği bellektir. Uzun süreli bellek kendi içerisinde de bölünmektedir. Anısal, anlamsal ve örtük bellek olmak üzere 3 çeşittir. Anısal bellek adından da anlaşılacağı üzere yaşantılarla ilgilidir. Anlamsal bellek ise okul öğrenimlerini kapsar. Örtük öğrenme ise farkında olmadan öğrenilen ve sürekli tekrarlanarak otomatikleşen bilgileri içermektedir.
Öğrenme ve Belleğin Moleküler Biyolojisi
İnsanın gün boyu uyarılmasını sağlayan sinir sisteminin en önemli öğelerindendir öğrenme ve bellek. Öğrenme ve Belleğin olmadığı süreçlerde sinir sisteminin büyük oranda işleyişinin bozulacağı ve sekteye uğrayacağı ortadadır. Son 50 yılda moleküler biyoloji alanında yapılan araştırmalarda elde edilen bilgilerin sinir sistemine entegre edilmesi ile öğrenme ve bellek sisteminin gelişimi hakkında çeşitli bilgiler ortaya çıkmıştır. Belleğin ekspisit ve implisit olmak üzere moleküler iki formu mevcuttur. Ekspisit bellek, esnek bir bellek tipiyken implisit bellek ise bilinçsiz şekilde kodlama yapan katı ve otomatik işleyen bir bellek türüdür. Belleğin depolama işlemi için gerekli ilk hücresel çalışmalar Santiago Ramón y Cajal tarafından yapılmıştır.
